سعید عباسی بایگی - دانشجوی کارشناسی ارشد سیاست و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کرباسی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

در میان محصولات کشاورزی، زعفران از اقلام مهم صادراتی است که در سال های اخیر رقابت پذیری صادراتی آن برای شرکت های صادر کننده ایرانی در بازار جهانی کاهش پیدا کرده است. این مطالعه ریشه عدم موفقیت را در تحلیل و تبیین عوامل تعیین کننده رقابت پذیری زنجیره عرضه، از طریق شش عامل مدل الماس پورتر، و با بهره گیری از روش مرور مطالعات و نتایج گذشته جستجو کرده است. این مطالعه سعی دارد، ضمن تبیین نقش آفرینی کمی و کیفی عوامل پورتر بر رقابت پذیری زنجیره - تامین، تاثیر پذیری آن را از اثر شلاقی" به عنوان یکی از چالش های کنونی این محصول در زنجیره تامین زعفران و تاثیر گذاری آن بر ایجاد و تشدید این پدیده، که اصولا در نتیجه تغییرات و نارسائیهای اطلاعاتی مربوط به بخش تقاضا، نوسانات قیمت و بازاریابی است، و نهایتا به صورت افزایش موجودی و مازاد تولید خود را نشان می دهد، را تحلیل کند. با این تحلیل صورت گرفته، محل های اثرگذاری و اثر پذیری پدیده شلاقی از عوامل تعیین کننده مزیت رقابتی، و تاثیرات کیفی و توصیفی آن را بر رقابت پذیری زنجیره عرضه زعفران روشن تر گردید. بنابراین می توان با اعمال یکسری تمهیدات، سیاست های مناسب و کار آمد در حوزه بازاریابی و مشوقهای پایدار مصرف داخلی و صادراتی، به کاهش اثرات این پدیده بر زنجیره ارزش زعفران ایران و نتیجتا افزایش رقابت پذیری کمک شایانی نمود.

زعفران، صادرات، رقابت پذیری، اثرشلاقی، ایران