وحید رضا صفدری - دانشیار، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
نیما اسکینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
آژنگ تاج دینی - دانشیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
ویلما بایرام زاده - استادیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده: آناتومی چوب درختان علاوه بر تاثیر­پذیری از صفات والدین (ژن) متاثر از عوامل محیطی است. یکی از این عوامل محیطی فرسایش خاک است که تاثیرهای قابل توجهی بر روی ویژگی­های آناتومی چوب ریشه درختان دارد. درخت ارس (Juniperus excelsa) یکی از سوزنی­برگان بومی ایران و دارای دیرزیستی بالا بوده و در نتیجه مطالعه آناتومی چوب ریشه آن در دو حالت داخل و خارج از خاک می­تواند بیانگر اثرات فرسایش خاک بر روی ویژگی­های آناتومیکی چوب ریشه این گونه باشد.  بدین منظور از پوست و چوب ریشه­های چند درخت گونه ارس در داخل خاک و بیرون­زده از خاک نمونه­برداری و از آنها توسط میکروتوم مقاطع نازک میکروسکوپی تهیه و صفت های آناتومیکی آنها مطالعه و مقایسه شد. نتایج نشان داد که حلقه­های رویشی نمونه چوب ریشه داخل خاک از یک ردیف چوب تابستانه تشکیل شده است و با شروع پدیده بیرون­زدگی از خاک در مقطع عرضی از ضخامت حفرات سلولی در بخش بهاره و تابستانه کاسته شده و سلول­های چوبی در ظاهر ضخیم­تر به­نظر می­رسد و همچین بر مقدار چوب تابستانه افزوده می­شود. پارانشیم­های طولی حاوی مواد رنگی سیاه رنگ در بخش بیرون­زده چوب ریشه به­فراوانی مشاهده می­شود. ضمنا با شروع پدیده بیرون­زدگی از ضخامت پوست بخش بیرون­زده از خاک کاسته شده و ضخامت لایه آبکش و پریدرم آن به بزرگی ریشه داخل خاک نمی­باشد.

آناتومی چوب ریشه, ارس (excelsa Juniperus), آناتومی پوست, فرسایش خاک, بیرون زدگی ریشه