فریده حق بین - دانشیار زیان شناسی همگانی- دانشگاه الزهرا
سارا کیانی - دانشجوی دکترای زبان شناسی همگانی- دانشگاه الزهرا (س)

شخص، شمار و جنس در برنامه ی کمینه گرا مشخصه های فای نامیده می شوند. ازآنجایی­که زبان فارسی برای مشخصه ی جنس نشانه­ای ندارد، این جستار تنها مشخصه­های شخص و شمار را در گفتار فارسی آموزان بررسی می­کند. مشخصه های فای در محور بحث مطابقت فاعل و فعل قرار دارند. در این تحقیق فرایند مطابقت فاعل و فعل در گفتار فارسی آموزان، از طریق مصاحبه هایی ساختارمند با ۱۴ نفر از فارسی آموزان خارجی سطح مقدماتی ۲ موسسه­ی دهخدا، بررسی و مطالعه شد. هدف از این جستار مشخص نمودن عوامل مرتبط با مشخصه­های یاد شده در گفتار فارسی­آموزان است بدین شرح که وجود یا عدم وجود مشخصه های فای شخص و شمار در زبان اول، ضمیراندازی و حضور ضمیر غیرفاعلی در زبان فارسی چه تاثیری بر مطابقت مشخصه های فاعل و فعل در گفتار فارسی آموزان دارند و نیز عدم رعایت مطابقت فاعل و فعل و یا فقدان تعبیر نحوی مشخصه ها، چه تاثیری بر تعبیر معنایی دارد. منظور از تعبیر معنایی، معنای مشخصه های شخص و شمار برای مخاطب فارسی زبان است. پس از تحلیل کمی داده ها از طریق آزمون تی، مشخص شد که وجود مشخصه های شخص و شمار در زبان اول بر دسترسی و فراگیری این مشخصه ها در زبان فارسی تاثیر مثبت دارد. در جمله هایی که در آن­ها ضمیراندازی صورت گرفته و فاعل به صورت آشکار در جمله وجود ندارد، میزان خطای مطابقت بیشتر از زمانی است که فاعل به صورت آشکار در جمله حضور دارد. میزان خطای مطابقت زمانی که در جمله علاوه بر فاعل، ضمیر شخصی غیرفاعلی وجود دارد، بیشتر از زمانی است که در جمله تنها فاعل وجود دارد. همچنین، تحلیل کیفی براساس برنامهی کمینه گرا، نشان داد که گاهی با وجود عدم رعایت مطابقت فاعل و فعل و یا به عبارتی فقدان تعبیر نحوی، معنای مشخصه های شخص و شمار انتقال می­یابد و تعبیر معنایی صورت می پذیرد که این مساله درواقع چالشی در رویکرد کمینه گرا به حساب می­آید. شخص، شمار و جنس در برنامه ی کمینه گرا مشخصه های فای نامیده می شوند. ازآنجایی­که زبان فارسی برای مشخصه ی جنس نشانه­ای ندارد، این جستار تنها مشخصه­های شخص و شمار را در گفتار فارسی آموزان بررسی می­کند. مشخصه های فای در محور بحث مطابقت فاعل و فعل قرار دارند. در این تحقیق فرایند مطابقت فاعل و فعل در گفتار فارسی آموزان، از طریق مصاحبه هایی ساختارمند با ۱۴ نفر از فارسی آموزان خارجی سطح مقدماتی ۲ موسسه­ی دهخدا، بررسی و مطالعه شد. هدف از این جستار مشخص نمودن عوامل مرتبط با مشخصه­های یاد شده در گفتار فارسی­آموزان است بدین شرح که وجود یا عدم وجود مشخصه های فای شخص و شمار در زبان اول، ضمیراندازی و حضور ضمیر غیرفاعلی در زبان فارسی چه تاثیری بر مطابقت مشخصه های فاعل و فعل در گفتار فارسی آموزان دارند و نیز عدم رعایت مطابقت فاعل و فعل و یا فقدان تعبیر نحوی مشخصه ها، چه تاثیری بر تعبیر معنایی دارد. منظور از تعبیر معنایی، معنای مشخصه های شخص و شمار برای مخاطب فارسی زبان است. پس از تحلیل کمی داده ها از طریق آزمون تی، مشخص شد که وجود مشخصه های شخص و شمار در زبان اول بر دسترسی و فراگیری این مشخصه ها در زبان فارسی تاثیر مثبت دارد. در جمله هایی که در آن­ها ضمیراندازی صورت گرفته و فاعل به صورت آشکار در جمله وجود ندارد، میزان خطای مطابقت بیشتر از زمانی است که فاعل به صورت آشکار در جمله حضور دارد. میزان خطای مطابقت زمانی که در جمله علاوه بر فاعل، ضمیر شخصی غیرفاعلی وجود دارد، بیشتر از زمانی است که در جمله تنها فاعل وجود دارد. همچنین، تحلیل کیفی براساس برنامهی کمینه گرا، نشان داد که گاهی با وجود عدم رعایت مطابقت فاعل و فعل و یا به عبارتی فقدان تعبیر نحوی، معنای مشخصه های شخص و شمار انتقال می­یابد و تعبیر معنایی صورت می پذیرد که این مساله درواقع چالشی در رویکرد کمینه گرا به حساب می­آید.

مطابقت, مشخصه های فای, دسترسی به مشخصه ها, ضمیراندازی, تعبیر نحوی, تعبیر معنایی