زهرا سادات حسینی - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی- دانشگاه فردوسی مشهد
محمدرضا پهلوان نژاد - گروه زبان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
رضا مراد صحرایی - گروه زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)
علی افخمی - گروه زبان شناسی دانشگاه تهران

در این پژوهش به دنبال آن هستیم که اثر بخشی نقشه­های مفهومی در درک مطلب نسبت به روش سنتی (آموزش مهارت خواندن بدون ارائه ی نقشه ی مفهومی) را مورد مقایسه قرار دهیم و نیز شیوه­های مختلف استفاده از نقشه­های مفهومی از قبیل ارائه ی نقشه ی مفهومی توسط معلم در مقابل ترسیم نقشه ی مفهومی توسط زبان آموزان را به صورت گروهی و انفرادی با یکدیگر مقایسه کنیم؛ بدین منظور ۱۲۶نفر از زبان آموزان مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین و کالج بین الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران، پس از اجرای پیش آزمون انتخاب شدند، در چهار گروه آزمایش (گروهی، انفرادی، نقشه آماده شده توسط معلم، کشیدن نقشه توسط زبان آموزان) و دو گروه کنترل (گروهی و انفرادی) به مدت ده جلسه تحت آموزش قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت تدریس روش مبتنی بر نقشه ی مفهومی و گروه کنترل در همان مدت به روش سنتی مطالب آموزشی یکسان را آموزش دیدند. پس از آموزش به وسیله­ی پس آزمون، مهارت درک خواندن زبان آموزان ارزیابی شد. این پس آزمون با هدف سنجش تاثیر نقشه ی مفهومی بر تقویت مهارت خواندن برگزار شد و نتایج با استفاده از روش­های آمار توصیفی و آزمون های آماری مناسب (لوین، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی شفه) مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که بین میانگین­ عملکرد گروه آزمایش با گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد؛ بنابراین می­توان نتیجه گرفت که آموزش مبتنی بر راهبرد نقشه ی مفهومی نقش پررنگ و تاثیر بسزایی در تقویت مهارت خواندن دارد.

نقشه ی مفهومی, تقویت مهارت خواندن, یادگیری به صورت گروهی و یادگیری به صورت انفرادی