فروزان باقرزاده لاکانی - بخش بهداشت و بیماری ها، موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، رشت
سعید مشکینی - گروه بهداشت و کنترل کیفی مو اد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومی
محمدعلی یزدانی ساداتی - موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، رشت
بهرام فلاحتکار - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سر ا

کبد اندامی است که بیشترین نقش را در سم زدایی دارد و به دلی ل این عملکرد، یکی از اندام هایی است که بیشترین تاثیر را از آلاینده ها می پذیرد. شناسایی تغییرات بافت کبد به عنوان یک علامت هشدار دهنده آسیب به سلامت ماهی عمل می کند . هدف از این تحقیق بررسی آسیب احتمالی در بافت کبد به دلیل قرار گرفتن در معرض نانوذره مس ) Cu-NPs ) اضافه شده به غذا بود. ۲۴۰ قطعه بچه تاسماهی سیبری )با میانگی ن وزنی ۱ / ۳ ± ۲ / ۲۹ گرم و میانگین طول ۴ / ۱ ± ۸ / ۲۱ سانتیمتر( به صورت تصادفی در ۱۲ تانک فایبرگلاس در چهار تیمار مختلف نانوذره مس با سه تکرار توزیع شدند. تیمارها شامل سطوح صفر، ۲۵۰ ، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم نانوذره مس در کیلوگرم غذا )با میانگین سا یز nm ۲-۶ ( بود. این آزمایش ۸۴ روز به طول انجامید و شامل ۴۲ روز مواجهه با نانوذره مس و ۴۲ روز دوره بهبودی بود. در روزهای صفر، ۲۱ ، ۴۲ ، ۶۳ و ۸۴ از بافت کبد شش ماهی از هر تیمار )دو ماهی از هر تانک( نمونه برداری شد. بیشترین آسیب بافتی مشاهده شده در بافت کبد دژنرسانس چرب ی، خونریزی، هیپرپلازی دیواره مجرای صفراوی، افزایش لنفوسیت ها، رسوب گلبول های قرمز، واکوئله شدن و سلول های منفرد نکروزه بود. با افزایش غلظت نانوذره و همچنین با افزایش دوره قرار گرفتن در معرض نانوذره )از روز ۲۱ تا ۴۲ ( ، به شدت علایم افزوده شد. در دوره بهبودی )از روز ۶۳ تا ۸۴ ( از شدت علا یم کاسته شداما تا انتهای دوره عارضه ها رفع نشدند.

دژنرسانس چربی، خونریز ی، هیپرپلازی دیواره مجرای صفراوی ، رسو ب گلبول های قرمز، واکوئله شدن