رحیمه شمشیری - دانشگاه کوثر بجنورد
مهدی جلالی - دانشگاه فردوسی مشهد

اختیار معرفه الرجال معروف به رجال کشی از جمله اصول رجالی متقدم امامی است که فراگیر روایات و گزارش های رجالی درباره راویان غالبا شیعی است. یکی از ویژگی های این کتاب، وجود روایات مختلف و متعارض درباره برخی از راویان است. در این مقاله بر آنیم تا به شیوه توصیفی تحلیلی، علل و عوامل وجود اختلاف در گزارش های رجال کشی و به تبع آن، عوامل شکل گیری روایات متعارض مدح و ذم درباره برخی راویان را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. تقیه، تاریخ مندی برخی روایات، جعل و تحریف روایت، بدفهمی و سوءبرداشت سخنان و اندیشه های راوی، بدفهمی سخنان امام درباره راوی، خطای مولف در تشخیص روایت مربوط به راوی، اختلاف اصحاب امامانk در حوزه های مختلف علمی و اختلاف دیدگاه مشایخ رجالی در توصیف راویان از مهم ترین عوامل پیدایش بروز اختلاف در روایات و گزارش های رجال کشی است. در این بین، عامل اصلی و مهم بسیاری از روایات متعارض رجال کشی پدیده جعل و تحریف احادیث است.

رجال کشی, اختلاف روایات, روایات متعارض, گزارش های رجالی