حسین بهروان - استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
علی یوسفی - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
علی کریمی - کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

شکل­گیری و چگونگی مشارکت شهروندی در بین شهروندان، تحت تاثیر عوامل و متغیرهای گوناگون فردی و اجتماعی است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی وضعیت مشارکت شهروندی و بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آن است. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعه ی آماری مورد مطالعه، سرپرستان خانوارهای شهر مشهد می­باشد. نمونه­ای ۱۸۲ نفری با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه­گیری چند مرحله­ای انتخاب شد. نتایج حاصله نشان می­دهد که میانگین مشارکت شهروندی، در بین پاسخگویان در حد متوسط رو به پایین می­باشد. میزان مشارکت شهروندی با متغیرهای فایده­مندی مشارکت شهروندی، جامعه­پذیری مشارکت شهروندی، اعتماد اجتماعی، احساس تعلق به شهر و پایگاه اجتماعی-اقتصادی رابطه ی مستقیم و معناداری دارد. تحلیل­های رگرسیون چندگانه و نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که فایده­مندی مشارکت شهروندی، جامعه پذیری مشارکت شهروندی و اعتماد اجتماعی مهمترین و تعیین کننده­ترین عوامل تاثیر گذار مستقیم و مثبت بر مشارکت شهروندی محسوب می­شوند. در حالی که پایگاه اجتماعی- اقتصادی و احساس تعلق به شهر تاثیر غیر مستقیم بر مشارکت شهروندی دارند. محققان نتیجه گرفتند که تاکید بر فایده­مندی مشارکت شهروندی ، جلب اعتماد و آگاه سازی چگونگی مشارکت می تواند باعث موفقیت برنامه مشارکت شهروندی شود. از طرف دیگر، مناطق پایین شهر باید در برنامه ها از اولویت برخوردار باشد. همچنین می توان گفت در این برنامه ها نباید بر احساس تعلق به شهر تاکید ورزید.

احساس تعلق به شهر, اعتماد اجتماعی, جامعه پذیری, فایده مندی, مشارکت شهروندی