حمید رضا بابائی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی- مشهد- ایران
نسرین رزمی
حسین سبزی - ۳- کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

گزینش ژنوتیپ های مطلوب با عملکرد و پایداری بالا هدف نهائی اغلب برنامه های اصلاحی سویا است. این تحقیق با هدف بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ۲۰ لاین خالص سویا همراه با رقم شاهد ویلیامز (۲۱ ژنوتیپ) طی دو سال زراعی (۱۳۹۵- ۱۳۹۴) در مناطق کرج، مغان و خرم آباد انجام گردید. در مناطق آزمایشی از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و جهت تعیین سازگاری و پایداری عملکرد از روش تجزیه GGE بای پلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب بیانگر اثرات معنی دار ژنوتیپ و ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال ۱ درصد بود. مولفه های اصلی اول و دوم تجزیه GGE بای پلات به ترتیب ۴۷ % و ۲۸ % از واریانس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و ژنوتیپ (G X E + G) را بخود اختصاص دادند براساس معیار بای پلات ژنوتیپ G۶ (L۱۲/Williams x Katool) با عملکرد ۳۵۱۴ کیلوگرم در هکتار در کوتاه ترین فاصله از ژنوتیپ ایده آل قرار گرفت و به عنوان مطلوب ترین ژنوتیپ شناخته شد و پس از آن ژنوتیپ G۴ (L۱۲/Williams x Katool) با عملکرد ۳۵۲۲ کیلوگرم در هکتار در جایگاه دوم قرار گرفت. در این بررسی همچنین یک محیط کلان مشخص گردید که شامل دو محیط E۱ (کرج ۱۳۹۴) و E۳ (مغان ۱۳۹۴) بود. همچنین محیط E۴ (مغان ۱۳۹۵) نزدیک ترین محیط به محیط ایده آل و از حیث توان تمایز بین ژنوتیپ ها و نمایندگی محیط هدف موثرترین محیط بود و پس از آن از حیث مطلوبیت محیط های E۲ (کرج ۱۳۹۵)، E۱ (کرج ۱۳۹۴)، E۳ (مغان ۱۳۹۴) و E۵ (خرم آباد ۱۳۹۴) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

اثر متقابل ژنوتیپ × محیط, ژنوتیپ, مطلوب, ژنوتیپ ایده آل, محیط کلان, محیط مطلوب