احمد صالحی کاخکی - استادیار دانشگاه هنر اصفهان
حسام اصلانی - عضو هیئت علمی و دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان

براساس مطالعات میدانی و بررسی های مقدماتی آزمایشگاهی بر روی آثار تزئینی گچی در ایران دوران اسلامی، مشخص گردید که کمینه ۱۲ گونه مختلف از تزئینات، گچی وجود دارند که در هرگونه، جزئیات فنی به کار گرفته شده در اجرا، بسته به مواد متشکله و روش عمل آوری، شیوه شکل دهی، و میزان برجستگی تزئینات متفاوت است. برخلاف دو نوع طبقه بندی رایج پیشین که بر اساس شیوه شکل دهی و میزان برجستگی انجام می گرفت، این نوع طبقه بندی، چون براساس جزئیات فنی و روش اجرایی تزئینات ارایه می گردد، همخوانی بیشتری با اهداف فن شناسی آثار داشته و در حوزه باستان شناسی و نیز حفاظت و مرمت، کارایی موثرتری خواهد داشت. براساس جزئیات فنی، تزئینات گچی در آرایش معماری دوران اسلامی ایران به گونه های تزئینات گچی با برجستگی زیاد، نیم برجسته، قالبی، کشته بری، کپ بری، تلفیق با مصالحی چون شیشه یا کاشی، تزئینات گچی مجوف شامل دو نوع تنگ بری و مشبک، فتیله ای، گچ بری روی آیینه تخت، گچ بری روی سیم گل، و معرق های گچی، قابل تقسیم است.

ایران, تزئینات معماری, دوران اسلامی, فن شناسی, گچبری