آرش لشکری - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
حمید خطیب شهیدی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس
جواد نیستانی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس
علیرضا هژبری نوبری - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

در معماری دوران اسلامی، معمار، همیشه سعی کرده است که به نحوی فضای داخلی و خارجی را به طرق مختلف تزئین نماید. یکی از این تزئینات، آجرکاری است که در معماری دوره ایلخانی قبل و بعد از آن رواج داشته و به دو صورت بوده است. در این دوره، آجرهایی مورد استفاده بوده (پیش بر) که قبل از پختن به آن فرم می داده اند و بسیار با محاسبه ساخته می شده است و چون تیشه خور نبوده اند فواصلی بین آنها ایجاد می شده و به غیر از ملاط این فواصل با تزئینات گچی و یا توپیهای آجری و مهرهای تزئینی مانند نقوش هندسی و گل و بته و اسماء متبرکه تزئین می گردیده است و این موارد در انواع بناهای دوره های سلجوقی و ایلخانی دیده می شود از جمله این بناها می توان به مساجد، مقابر (امام زاده ها)، برجها، کاروانسراها و مدارس اشاره کرد. در این مقاله به سوابق و خاستگاه مهرهای تزئینی آجر در دوره ایلخانی و انواع آن در بناهای مختلف با ذکر بنا و مقایسه آنان با دوره قبل (سلجوقی) پرداخته شده است.

آجرکاری, ایلخانی, سلجوقی, معماری, مهرهای تزئینی