ولی فیضی اصل - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
جعفر جعفرزاده - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
مظفر روستایی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

به منظور ارزیابی پاسخ ارقام و لاین های پیشرفته گندم دیم به مصرف نیتروژن در شرایط آبیاری تکمیلی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های سه بار خردشده با دو سطح آبیاری ۵۰ میلی متر در پاییز و ۵۰ میلی متر در پاییز + ۳۰ میلی متر در مرحله تورم غلاف برگ پرچم، دو زمان مصرف نیتروژن (کل در پاییز و ۳/۲ در پاییز و ۳/۱ هم زمان با آبیاری تکمیلی)، با ۴ سطح نیتروژن (۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار) و سه ژنوتیپ تک آب، هور و Gen۳ دو سال زراعی ۹۹-۱۳۹۷ در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (مراغه) اجرا شد. در این پژوهش عملکرد، اجزای عملکرد، کارایی استفاده از نیتروژن و آب و ویژگی های کیفی دانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، عملکرد سال اول اجرای آزمایش به دلیل بارندگی بیشتر به طور معنی داری (P≤۰.۰۵) نسبت به سال دوم افزایش داشت. انجام دو مرحله آبیاری تکمیلی عملکرد بیولوژیک، دانه و کاه را به ترتیب ۳۸، ۳۱ و ۴۱ درصد افزایش داد که این افزایش از لحاظ آماری معنی دار بود. زمان مصرف پاییزی و تقسیطی نیتروژن روی عملکرد و اجزای عملکرد اثر معنی داری نداشت اما مصرف پاییزی نیتروژن باعث افزایش ۱۹۵ کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه و افزایش کارایی استفاده از نیتروژن و آب شد. نیاز نیتروژنی گندم دیم با ۵۰ میلی متر آبیاری ۷۰ کیلوگرم در هکتار به صورت جای گذاری در زیر بستر بذر هم زمان با کاشت و برای ۸۰ میلی متر آبیاری، ۹۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن که ۳/۲ سوم آن در پاییز و ۳/۱ هم زمان با آبیاری تکمیلی در مرحله تورم غلاف برگ پرچم تعیین شد.

اجزای عملکرد, کارایی استفاده از آب, کارایی استفاده از نیتروژن