سهراب ویسه - مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
میرصالح میرمحمدی - دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران

سبکدانه سنگدانه‌ای با توده ویژه کمتر از 2000 کیلوگرم برمترمکعب است که برای ساخت بتن سبک مصرف می‌شود و شامل: سنگدانه‌های سبک طبیعی مانند پامیس، خاکسترهای آتشفشانی، توف، دیاتومیت و سنگدانه‌های سبک مصنوعی مانند رس، شیل و اسلیت منبسط شده شیل‌های دیاتومه‌ای، پرلیت، ورمیکولیت و سرباره منبسط یا سینتر شده و محصول نهایی احتراق کک یا ذغالسنگ است. از مشخصات الزامی سبکدانه‌ها چگالی کم آن‌ها است. بعضی از سبک‌دانه‌ها بصورت طبیعی وجود دارند و بعضی دیگر بصورت مصنوعی تولید می‌شوند. سبک‌دانه‌های طبیعی عبارتند از دیاتومه، پامیس، پوکه سنگ، خاکستر و توف آتشفشانی که بجز دیاتومه‌ بقیه منشأ آتشفشانی دارند. نظر به این که سبکدانه‌های طبیعی فقط در بعضی محل‌ها یافت می‌شوند لذا این نوع مصالح به میزان وسیعی مصرف نمی‌شوند. پامیس که پوکه معدنی به رنگ روشن از نوع شیشه‌ای آتشفشانی با چگالی انبوهی در حدود kg/cm3900- kg/cm3500 است، بیش از انواع دیگر مورد مصرف قرار گرفته است. در مقاله حاضر ضمن پرداختن به ویژگی‌ها و توزیع زمانی و مکانی ذخایر طبیعی سبکدانه‌های مختلف در ایران، وضعیت تولید سبکدانه‌های مصنوعی نیز در کشورمان بررسی شده است.

سبک‌دانه، پامیس، دیاتومیت، رس منبسط، پرلیت منبسط، ورمیکولیت متورق