سمیه میرمصطفائی - دانشگاه فردوسی مشهد
مجید عزیزی - دانشگاه فردوسی مشهد
یاشیهارو فوجی - دانشگاه کشاورزی و تکنولوژی توکیو

امروزه تلاش جهانی درکشاورزی نوین به سمت کاهش هرچه بیشتر استفاده از سموم مضر و معرفی روش های جدید برای کنترل علف های هرز می باشد که یکی از این روش ها استفاده از خاصیت آللوپاتی است. این مقاله به منظور شناسایی گونه های جدید آللوپات و ترکیبات بازدارنده موجود در آنها بصورت تدخینی انجام شده است. این پژوهش در قالب دو آزمایش مجزا اجرا شد و از گیاه کاهو بعنوان مدل استفاده شد. اثر ۱۱۲ اسانس گیاهی در دو غلظت ۱ و ۳ میکرولیتر در ویال بصورت تدخینی بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۴ تکرار بر جوانه زنی و رشد گیاهچه کاهو بررسی شد. صفات مرتبط با جوانه زنی (درصد و متوسط زمان جوانه زنی، درصد ایجاد رکود در بذر و درصد مرگ جنین) و رشد گیاهچه (رشد هیپوکوتیل، ریشه چه، و شاخص قدرت گیاهچه) بررسی شدند. نتایج بیانگر اثرات معنی دار بازدارنده اسانس ها حتی در غلظت ۱ میکرولیتر بر صفات مورد بررسی بود. بطوری که اسانس شمعدانی معطر، انیسون و آویشن دنایی بیشترین اثر بازدارندگی بر جوانه زنی (۱۰۰%)؛ اسانس هل سیاه، درمنه دشتی، بادرشبی و آویشن خزری بیشترین تاثیر ایجاد تاخیر در جوانه زنی (بیش از ۲۲۴%)؛ اسانس کاکوتی، زنیان و شمعدانی معطر بیشترین اثر در ایجاد رکود بذر (بیش از ۲۲%)؛ و اسانس انیسون و آویشن دنایی بیشترین درصد مرگ جنین (۱۰۰%) را داشتند. اسانس انیسون، پونه کوهی، برازمبل و آویشن دنایی بیشترین بازدارندگی رشد گیاهچه (بیش از ۹۴%) را موجب شدند. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند موجب شناسایی ترکیبات جدید آللوپات شود که می توانند کاربردهای مختلف داشته باشند، از جمله در تولید علف کش های طبیعی استفاده شوند.

ترکیبات فرار, دگرآسیبی, سوآب پنبه ای, گیاهان دارویی, فیتوتوکسیسیتی