رقیه ملکی مرشت - دانشجوی دکترای آب و هواشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
بهروز سبحانی - استاد آب و هواشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
مسعود مرادی - دکترای آب و هواشناسی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

امواج گرمایی از فرین­های آب و هوایی آسیب­زا بر انسان و محیط زیست است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر امواج گرمایی بر جزایر حرارتی کلانشهر تبریز طی سال­های ۲۰۱۸-۲۰۰۳ بود. بدین منظور داده­های حداکثر دمای ایستگاه سینوپتیک­ تبریز از سازمان هواشناسی اخذ و روزهایی توام با موج گرمایی با کمک شاخص فومیاکی و در محیط نرم افزار متلب تعیین شدند. جهت بررسی تاثیر امواج گرمایی بر تشدید جزایر حرارتی، امواج گرمایی در ماه­های گرم و سرد سال انتخاب و جزایر حرارتی برای آن روزها و یک روز بدون موج گرمایی با کمترین دمای حداکثر قبل از هر موج گرمایی در روز هنگام و شب هنگام به کمک داده­های دمای سطح زمین سنجنده مودیس آکوا محاسبه شد. طبق نتایج، طی دوره موردمطالعه حداکثر تداوم امواج گرمایی ۴ روزه و لذا کوتاه مدت بوده است. بیشترین فراوانی سالانه و ماهانه امواج گرمایی به ترتیب در سال ۲۰۱۰ و در ماه­های آوریل، ژوئن و دسامبر بوده و روند امواج گرمایی در دوره موردمطالعه کاهش جزئی غیرمعنادار داشته است. براساس نتایج، هم در ماه­های گرم و هم در ماه­های سرد اغلب در هر دو شرایط وجود و عدم موج گرمایی، در روز جزیره سرمایی و در شب جزیره گرمایی در مرکز شهر وجود داشته که با وقوع موج گرما در مقایسه با روزهای عادی بر شدت جزیره سرمایی روزانه و جزیره گرمایی شبانه افزوده شده است که این وضعیت در ماه­های گرم محسوس­تر از ماه­های سرد بود. همچنین طبق یافته­ها، تداوم امواج گرمایی نقش چندانی در تشدید جزایر حرارتی نداشته است.

شاخص فومیاکی, امواج گرمایی, جزایر حرارتی, کلانشهر تبریز