افشین متقی - (دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی تهران)

آمایش فضایی یکی از شیوه­های مناسب و جامع برای مدیریت و برنامه­ریزی مکان­ها محسوب می شود. با توجه به اهمیت استراتژیک مناطق مرزی، پژوهش حاضر کوشیده است تا به تحلیل فضایی شاخص­های اقتصادی-اجتماعی در ۹ شهرستان مرزی زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سیب­ و ­سوران، سرباز، سراوان، خاش و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان بپردازد.پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، علی- مقایسه­ای است. برای رتبه­بندی و سطح­بندی شهرستان­های مرزی استان از لحاظ میزان برخورداری از شاخص مورد بررسی، از روش تحلیل سلسه­مراتبی (AHP) استفاده شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که شهرستان زاهدان به عنوان مرکز اداری- سیاسی استان سیستان و بلوچستان، به عنوان تنها گزینه­ی برخوردار، رده­ی نخست توسعه­ی اقتصادی-اجتماعی را در میان شهرستان­های مرزی استان سیستان و بلوچستان از آن خود کرده است. از سوی دیگر، فاصله­ی شهرستان زاهدان با وجود سطح توسعه­یافتگی در مقایسه با دیگر شهرستان­های مرزی چندان چشمگیر نیست و نسبت محرومیت میان مناطق نیمه­محروم و محروم نیز بسیار بالا است.  

مرز, آمایش­ سرزمین, تحلیل سلسله­ مراتبی, سیستان و بلوچستان