علیرضا ابوالاحرار - دانشجوی دکتری باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمدرضا سعیدی - مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سمت، تهران، ایران
رضا شعبانی صمغ آبادی - گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

روستای سرمشهد در دهستان دادین از بخش «جره بالاده» شهرستان کازرون و در ۳۰ کیلومتری غرب شهر بالاده قرار گرفته است. در این روستا یک محوطه تاریخی واقع است. محوطه تاریخی سرمشهد یکی از بزرگ ترین مناطقی است که آثار دوره ساسانی تا سده ۷ هجری قمری در آن قابل مشاهده است. این محوطه تاریخی در هفت کیلومتری روستای سرمشهد در دشتی هموار و در میان دو رشته کوه جا گرفته است. جغرافی نویسان اسلامی در آثار خود این محوطه را دشت «بارین» و «غندجان» نامیده­اند. نخستین بار، طبری(۲۲۴-۳۱۰ه.ق ) دشت بارین را در  «اردشیرخوره» معرفی می­کند و پیشینه آن را به زمان ساسانیان نسبت می­دهد. برخی از این منابع «غندجان» را در کوره اردشیرخوره و برخی دیگر در کوره «شاپور خوره» و وابسته به منطقه «جره»­ دانسته­اند. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های کتابخانه­ای و مشاهدات میدانی  انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است بررسی نام جای غندجان و دشت بارین در متون جغرافی نویسان اسلامی و انطباق آن با محوطه تاریخی سرمشهد، داده های ارزشمندی در رابطه با، پراکندگی جمعیت، چگونگی راه­های ارتباطی و بازرگانی، مناسبات اجتماعی و مراکز صنعتی و تولیدی، در اختیار ما قرار می­دهد. روش انتخاب شده در این پژوهش بر پایه بررسی جغرافیای تاریخی و مطالعه شواهد باستان­شناسی و هنری در مورد دشت بارین و غندجان و بازدید منطقه­ای است. با توجه به این پژوهش ، از سده سوم تا سده نهم هجری قمری ده جغرافی نویس اسلامی از شهر غندیجان و دشت بارین در آثار خود نام برده­اند و دانستنی های فراوانی درباره حدود شهر، منابع آب و مسافت این شهر تا منزلگاه های پیرامون ارائه می­دهند. با نگرش به این توصیفات، غندجان متون اسلامی با محوطه تاریخی سر مشهد در استان فارس هم خوانی دارد..بررسی تغییرات در جغرافیای اداری غندجان در قالب کوره­های اردشیرخوره و شاپورخوره با مطالعه منابع جغرافی نویسان اسلامی.۲.بررسی محوطه تاریخی و جغرافیایی سرمشهد.سوالات پژوهش:۱.چه عللی در نامشخص بودن پیشینه تاریخی و جغرافیایی محوطه تاریخی سرمشهد نقش داشته است؟۲.چه عواملی در توسعه و گسترش شهر غندجان نقش داشته است؟

سرمشهد, جغرافی نویسان اسلامی, دشت بارین, غندجان