مرتضی حسن پور - گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی نور، نور، ایران
حسین سلطان زاده - گروه معماری، دانشکده ی معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

ساختارهای موجود در جامعه با یکدیگر در رابطه متقابل هستند. هنر آیینی تبلور عینی فرهنگ، اعتقادات مذهبی و باورهای عامیانه کنش­گر اجتماعی است. معماری تکایا، آیینه سنت­های پنداری، گفتاری و کرداری هنرمند شیعه در رابطه با "زمان و مکان" مقدس است. معماری آیینی، هنر آمیخته با فرهنگ است، معماری بومی تکایا تجلی تاریخ، نژاد، هنر، اقلیم، مذهب شیعه، سنت، هویت و فرهنگ مردم مازندران است. واکاوی معیارهای فرهنگ و اهمیت هنر آیینی علاوه بر نمایاندن ارزش های معماری بومی تکایا، می تواند رهنمودهای طراحی جهت خلق فضایی با کیفیت بیش تر را در اختیار طراحان قرار دهد. پژوهش حاضر با بهره­گیری از غنای زیست بوم و جغرافیای فرهنگی مازندران به تاثیر متقابل فرهنگ و هنر آیینی برای روایت مصائب امام حسین(ع)، اهل بیت، یارانش و مناسک عزاداری عاشورا در معماری تکایا پرداخته است. این پژوهش از نوع کیفی است که با روش تاریخی-تفسیری انجام شده و به صورت اسنادی و میدانی به جمع آوری اطلاعات پرداخته و در تحلیل داده­ها از روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی بهره برده است. جامعه آماری، پژوهش تعداد ۹ تکیه از شهرستان آمل می­باشند. نتایج پژوهش گویای آن است که معیارهای فرهنگ (ساختار قدرت، جایگاه اجتماعی، ساختار خویشاوندی، وقف، نذر، سن و جنسیت کاربرفضا) و آیین­های بومی مردم مازندران (دیوان، شالیزار، زن شاهی، برف چال واوارون، شیلان) و هنر آیینی که شامل نقاشی آیینی (نگاره­های سقانفار)، معماری آیینی(تکایا) و  نمایش آیینی (تعزیه) تاثیر متقابلی در احیاء، ماندگاری، سازگاری و ارتقاء همدیگر داشته اند. فرهنگ تاثیر به سزایی در معماری داشته و متقابلا معماری نیز یکی از عواملی تاثیرگذار بر فرهنگ بوده است.اهداف پژوهش:۱.بازشناسی هنر آیینی و معیارهای فرهنگ در معماری بومی تکایای مازندران.۲.بررسی تاثیر فرهنگ و هنر آیینی در چیدمان عناصر معماری آیینی تکایا.سوالات پژوهش:۱.معیارهای موثر فرهنگ بر معماری تکایای مازندران کدام اند؟۲.چه رابطه ای میان فرهنگ و معماری آیینی، نمایش آیینی و نقاشی آیینی وجود دارد؟

فرهنگ, هنر آیینی, معماری بومی, تکایا, مازندران