جهانبخش ثواقب - دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه لرستان
سودابه معظمی گودرزی - کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی/دانشگاه لرستان

برقراری امنیت اجتماعی به دست نظام های سیاسی موجب آرامش روانی، رضایت مندی، و مطلوبیت زندگی مردم و تداوم قدرت و حیات سیاسی زمام داران می شود. زمام داران با جلوگیری از چالش های ضد امنیتی، به شیوه های گوناگون، امنیت حوزه حاکمیتی خود را تامین می کردند. حکومت قاجار نیز با عوامل برهم زننده نظم و امنیت روبه رو بود که موجودیت آن را به چالش می کشید و باید در برابر این بحران ها اقداماتی انجام دهند تا حاکمیت خویش را تداوم بخشند. اما، تدابیر به دلیل گستردگی قلمرو، ساختار سیاسی، کانون های بحران داخلی و پیچیدگی اوضاع بر اثر حضور قدرت های فرامنطقه ای، از عهده امنیت پایدار و نهادینه برنیامدند. در این بررسی که از نوع پژوهش تاریخی است بر اساس منابع و به شیوه توصیفی تحلیلی، برخی از عوامل موثر در بروز ناامنی اجتماعی در دوره قاجاریه، از آغاز تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه بررسی و اقدامات قاجارها برای برقراری امنیت و مقابله با ناامنی تحلیل می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که اقدامات تامینی قاجارها بیش تر متکی بر اعزام قشون برای سرکوب شورش ها، به کارگیری نیروهای امنیتی سنتی، و به کار بستن مجازات های خشن نسبت به عوامل انسانی ناامنی بود که به سبب کارساز نبودن و ایجاد نکردن بسترهای تقویت کننده امنیت پایدار، پدیده ناامنی اجتماعی امری متداول بود.

قاجاریه, امنیت اجتماعی, مجازات, تاسیسات دفاعی, نیروهای امنیتی