آرتیمس قاسمی دهنوی - ۱- گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان
رامین ساریخانی - ۱- گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان
حمیدرضا پیروان - ۲- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
ضیاءالدین شعاعی - ۲- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
محمد کریمی خالدی - ۳- گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات البرز

مارن­ها در بین واحدهای سنگ­شناسی، بیش­ترین رسوبات را در حوضه­های آبخیز تولید می­نمایند. این خاصیت مارن­ها سبب کاهش عمر مفید سدها، سیل، رسوب­گذاری کانال­های آبرسانی، تخریب جاده، تاسیسات و در نهایت پدیده بیابان­زایی می­شود. از این رو شناخت خصوصیات موثر در فرسایش­پذیری و واگرایی مارن­ها می­تواند در اولویت باشد. در این مطالعه مارن­های جنوب استان تهران (جنوب حسن آباد ورامین) از نقطه نظر شکل و شدت فرسایش، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، مهندسی و واگرایی مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. واحد مارنی مطالعه شده شامل مارن­های خشکی سازند قرمز بالایی واحدM۳  و مارن­های پلیوسن واحد Plm می­باشد. نمونه­برداری در واحد زمین­شناسی قرمز بالایی و پلیوسن درشیب­های ۵٪،۲۰٪  و۴۰٪ انجام شده است. برای دستیابی به اهداف آزمایش­هایی نظیر دانه­بندی، حدود آتربرگ، آنالیزهای شیمیایی نظیرکاتیون­ها و آنیون­ها، نسبت جذب سدیم (SAR) هدایت الکتریکی (EC) کل مواد محلول جامد (TDS) و هیدورمتری دوگانه و پین­هول انجام شد. در منطقه مورد مطالعه و با مقایسه شاخص خمیری در بین اشکال مختلف فرسایش ملاحظه می­شود که شاخص خمیری فرسایش سطحی نسبت به سایر اشکال فرسایش اختلاف زیادی ندارد. مقدار ظرفیت تبادل کاتیونی در نمونه ها بین ۲/۱۴ تا ۸۸/۲۵ میلی اکی والان در لیتر که میانگین این متغیر در فرسایش آبراهه­ای بیش­تر می­باشد و محدوده این متغیر در نمونه ها بین ۹/۰ تا ۱۷/۲ میلی اکی والان در لیتر می باشد. میانگین این متغیر در فرسایش آبراهه­ای و خندقی بیش­تر از بقیه واحدهای سازند قرمز بالایی می باشد. نتایج حاصل از آزمون­های هیدرومتری دوگانه در ۲۰ نمونه، نشان­دهنده عدم واگرایی می­باشد. نمونه دست نخورده برداشت شده از ایستگاه ۱ با شکل فرسایش خندقی و ایستگاه ۵ با شیب ۵٪ با شکل فرسایش آبراهه­ای واگرایی متوسط نشان می­دهد. طبق آزمایش پین­هول انجام شده در ایستگاه­های مختلف، ایستگاه ۵ با شکل فرسایش آبراهه­ای واحدM۳   و ایستگاه ۷ با شکل فرسایش خندقی واحد M۳ واگرایی متوسط از خود نشان دادند.

مارن, واگرایی, پین هول و هیدرومتری دوگانه, فرسایش, آنالیز شیمیایی