سید محمدرضا سادسی - کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه بیرجند
محمدحسن الهی زاده - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه بیرجند

جغرافیای اقتصادی بخشی از جغرافیای انسانی است که در آن دو عامل انسان و طبیعت در ارتباط با یکدیگر قرار می گیرند و چگونگی بهره برداری انسان از منابع بررسی می شود. این منابع گاهی طبیعی و در مواردی نیز نشات‎گرفته از نیازهای مادی انسان هستند که تجارت یا روابط بازرگانی، نمونه بارز دسته دوم است. برقراری امنیت راه‎های تجاری لازمه رونق تجارت در هر منطقه است. حضور فعال نزاریان در قهستان امنیت جاده‎ها را با خطر جدی مواجه کرد؛ این امر در آغاز سلجوقیان و حکام مناطق هم‎جوار را به واکنش‎های نظامی و در نهایت تعامل با نزاریان واداشت. ارتباط موجود میان سیاست قلعه‎گزینی نزاریان در قهستان و درگیری های مکرر سلجوقیان با آنان، پرسش مطرح‎شده در پژوهش حاضر است. جواب فرضی به پرسش مطرح‎شده این است که اختلالی که نزاریان به لطف استحکامات خود در امر تجارت ایجاد می‎کردند، صدمات اقتصادی جبران‎ناپذیری را بر سلجوقیان وارد می‎آورد و به دنبال آن، درگیری با نزاریان را امری اجتناب‎ناپذیر می‎کرد.

سلجوقیان, نزاریان, قهستان, درح, طبس مسینا