حسین آبادیان - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوینhoabadian

این مقاله روابط اقتصادی ایران و آلمان را از منظری نوین بررسی می کند. مقاله حاضر، تلاش می کند با اتکا به نظریه ای در اقتصاد سیاسی که برجسته ترین نماینده آن پل سوئیزی است، ماهیت روابط اقتصادی آلمان را با ایران به بحث گذارد. این نظریه عبارت است از نظریه تجدید تقسیم مناطق نفوذ قدرت های سرمایه داری در کشورهای هم جوار که نهایتا به جنگ منجر می شود. بنابراین، فرضیه اصلی مقاله حاضر این است که آلمان از دوره بیسمارک به بعد، به قدرتی اقتصادی در عرصه جهانی مبدل شده بود. این قدرت در شرایطی که کشورهای استعماری، اغلب نقاط جهان را در دستان خود گرفته بودند، تلاش می کرد بازاری مناسب برای کالاهای خود بیابد و به منبعی قابل اعتماد از مواد خام دست پیدا کند. یکی از این کشورها ایران بود. آلمان از دوره بیسمارک به بعد، تلاش کرد جاپایی در ایران باز کند؛ این تلاش با فراز و نشیب های فراوانی روبه رو بود و تا تحولات شهریور بیست، تداوم یافت. در ادامه این رقابت ها، دو جنگ بزرگ جهانی هم شکل گرفت که ماهیت آن به بازتعریف نقش قدرت های بزرگ اقتصادی در مناطق گوناگون جهان مربوط می شود.

روابط اقتصادی ایران و آلمان, بانک های آلمانی, نظریه تجدید تقسیم مناطق نفوذ, بازار مواد خام, رقابت قدرت های بزرگ