نیره غلامی - انشکده روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
عبدالله شفیع آبادی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
محمد محمدی پور - دانشکده روانشناسی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران.

مقدمه: زندگی برای انسان از راه تعامل و ارتباط ممکن می شود و اصلی ترین منبع ارتباطی برای آدمی والدین هستند. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی "گروه درمانی شناختی -رفتاری" و "گروه درمانی وجودی" بر روابط مادر-  فرزند مادران کودکان استثنائی در سال۱۳۹۸  بود. روش کار: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری  بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه مادران دارای کودکان استثنائی  شهرستان قرچک در استان تهران بود که دارای کودک مقطع ابتدایی دارای سن ۶ الی ۱۲ سال بودند  که براساس آمار  ۱۵۰ تن بودند.  ابزار جمع اوری داده ها پرسشنامه جمعیت شناختی  و "ارزشیابی رابطه مادر- کودک" (Mother-Child Relationship Evaluation) بود. روایی  محتوا به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ اندازه گیری شد. پیش آزمون بر روی ۱۵۰ تن "ارزشیابی رابطه مادر- کودک" اجرا  شد. از بین  ۵۸ تن از مادرانی که دارای مشکل ارتباطی بودند (معنی نمره کمتر تر از ۱۴۰ از نمره ۲۴۰)، ۳۶ تن به صورت تصادفی ساده  انتخاب و در ۳ گروه هر کدام ۱۲ تن بصورت تصادفی ساده انتخاب  شدند.  گروه  های مداخله در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای با روش "گروه درمانی شناختی- رفتاری" و "گروه درمانی وجودی" مورد مداخله گروه درمانی  قرار گرفتند. هر سه گروه "ارزشیابی رابطه مادر- کودک"  را بعنوان پیش آزمون، پس آزمون و پس از یک ماه  پیگیری تکمیل کردند. داده ها با نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۴ تحلیل شدند.  یافته ها: رابطه مادر - فرزندی در "گروه درمانی شناختی- رفتاری"  و "گروه درمانی وجودی" و کنترل تفاوت وجود دارد. نتایج مقایسه زوجی نشان داد تفاوت نمره بین "گروه درمانی شناختی -رفتاری" بر "رابطه مادر -فرزندی" و گروه کنترل معنادار بود. علاوه بر، این تفاوت نمره "گروه درمانی وجودی" و گروه کنترل نیز معنادار بود (۰۱/۰≥P). ولی تفاوت معناداری بین نمره در "گروه درمانی شناختی - رفتاری" و "گروه درمانی وجودی" وجود نداشت. همچنین مقایسه درون گروهی نشانگر پایداری نتایج در طول زمان بود. نتیجه گیری: "گروه درمانی شناختی- رفتاری"  و "گروه درمانی وجودی" می تواند موجب بهبود روابط مادر- فرزندی درمادران  کودکان استثنائی شود دهد. بنابراین، مشاوران و درمانگران می توانند از روش مذکور برای بهبود روابط مادر- فرزندی استفاده کنند.  

Improving Relationships, Mother-Child Group Therapy, Cognitive-Behavioral, Existential., گروه درمانی, شناختی رفتاری,  درمان وجودی, روابط مادر – فرزندی.