سید عباس رجائی - (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران)
وحید عباسی فلاح - (دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران)
اسماعیل نجفی - (دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران)

  امروزه یکی از بارزترین نمودهای رشد سریع شهرنشینی، شکل­گیری سکونتگاه­های غیررسمی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران است. در این تحقیق وضعیت کیفیت زندگی در سکونتگاه­های غیررسمی شهر ورامین مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی نگارش شده است. در این راستا کیفیت زندگی این محلات در دو بعد عینی و ذهنی مورد سنجش قرارگرفته است، لذا برای سنجش کیفیت ذهنی ساکنان ابتدا با استفاده از فرمول کوکران، نمونه­ای با حجم ۳۸۱ نفر در بین ساکنین محلات اسکان غیررسمی به صورت تصادفی انتخاب شده و سپس ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محلات مذکور به وسیله پرسشنامه و مشاهدات میدانی مورد سنجش قرارگرفته است. همچنین ارزیابی شاخص­های کیفیت عینی محلات مذکور با استفاده از آمار و اسناد رسمی گردآوری شده به دست آمده است. سپس در جهت ارزیابی و سنجش همبستگی دو شاخص عینی و ذهنی از نرم افزارهای SPSS و GIS استفاده شده است. طبق یافته­های تحقیق، میزان همبستگی دو شاخص عینی با ذهنی ۰.۹ و بسیار بالا بوده است. به علاوه میزان رضایتمندی ساکنین این محلات از وضعیت کالبدی، اقتصادی، اجتماعی بسیار پایین بوده، به طوری که میانگین رضایت عمومی از وضعیت محلات در طیف لیکرت(۵-۱) تنها برابر با ۲.۳۲ بوده که این موضوع نشان­دهنده وضعیت نامساعد محلات می­باشد. در مجموع می­توان این­گونه نتیجه­گیری کرد که به علت عدم توجه مسئولان شهرداری و مدیریت شهر ورامین به استفاده بهینه از زمینهای بایر موجود و همچنین کم توجهی و رهاسازی زمین های بایر باعث رشد سکونتگاههای غیررسمی و افزایش ساخت وسازهای غیرمجاز شده و در صورت عدم رسیدگی به موقع، در آینده نیز گسترش خواهد یافت.

سکونتهای غیررسمی, کیفیت زندگی, توانمندسازی, شهر ورامین