مرتضی نصیری - کارشناسی ارشد مدیریت توانبخشی. گروه آموزشی مدیریت توانبخشی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران..
سلمان برسته - Ph.D. School of Nursing, Marine Medicine Research Center, Faculty of Nursing, Baqiyatallah University of Medical Sciences,Tehran, Iran
وحید راشدی - دکترای تخصصی سالمندشناسی. انستیتو روانپزشکی تهران، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
محمد نصیری - کارشناسی ارشد مدیریت توانبخشی. گروه آموزشی مدیریت توانبخشی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران..

مقدمه: بسیاری از ناتوانی های یک فرد معلول، ناشی از محیط فیزیکی نامناسب است است که با برطرف کردن آن ها می توان فضایی ایجاد کرد که پاسخگوی نیازهای آنان باشد. طراحی فراگیر به ایجاد محیطی گفته می شود که در آن حداکثر امکان دسترسی برای همه افراد، اعم از سالمند، جانباز و معلول، فراهم باشد. هدف این پژوهش تعیین وضعیت  طراحی فراگیردر محیط آسایشگاه های جانبازان شهر تهران بود. روش : مطالعه حاضر از نوع  مقطعی  و جامعه پژوهش شامل تمامی آسایشگاه های جانبازان شهر تهران (در مجموع ۴ آسایشگاه) در سال ۱۳۹۵ بود.  نمونه ها  با  روش  سرشماری انتخاب  شدند. همچنین داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ و کاربرد آماره های توصیفی به منظور بررسی شاخص های مرکزی و پراکندگی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. ابزار جمع آوری داده ها، چک لیست ارزیابی تناسب فیزیکی آسایشگاه که شامل ۱۲ خورده مقیاس و ۷۰ آیتم بررسی وضعیت طراحی فراگیر محیط بود. این چک لیست از متوسط شاخص روایی محتوا ۰.۹۱درصد برخوردار است که برای تعیین شاخص روایی محتوایی آن CVI محاسبه شده است... یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که در بیشتر آسایشگاه های جانبازان شهر تهران(۷۵درصد)، وضعیت طراحی فراگیر به تفکیک خصوصیات کلی از نظر وجود نمازخانه، آشپزخانه، وسایل سرمایشی و گرمایشی و اتاق مدیریت در وضعیت مطلوبی قرار داشتند و در نیمی از آسایشگاه ها کتابخانه، رختشوی خانه و اتاق استراحت پرسنل مناسب و در دسترس وجود داشت. درحالی که تنها در۲۵ درصد از آسایشگاه ها وسایل اطفاء حریق وجود داشت. همچنین در اکثر آسایشگاه ها (۷۵ درصد) وضعیت طراحی فراگیر به تفکیک رعایت شاخص های تعریف شده در زیرمجموعه های آسایشگاه، ازنظر طراحی فراگیر در اتاق درمان و توانبخشی، ورودی اصلی و حیاط از وضعیت مناسبی برخوردار بودند، اما در عین حال تنها در یکی از  آسایشگاه های مورد بررسی، اتاق نشیمن، حمام و پله و سطح شیب دار وضعیت مطلوبی داشتند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اکثر آسایشگاه های جانبازان شهر تهران از اصول طراحی فراگیر  تبعیت نمی کنند. لذا باید شرایط سازگاری جانبازان ساکن آسایشگاه و محیط زندگی آن ها از طریق سیاست گزاری ها و برنامه ریزی های دقیق تر در زمینه مناسب سازی محیط آسایشگاه ها جانبازان فراهم گردد.  

Universal design, hospice, Veterans, طراحی فراگیر, آسایشگاه, جانباز