احسان محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آب، دانشگاه ارومیه
مجید منتصری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه
رضا سکوتی اسکویی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی

با توجه به وقوع سیلاب های خسارت زا در اکثرحوزه های آبخیز کشور، ضرورت ایجاد سامانه های پیش بینی، پهنه بندی و نیز برآورد سیل دراین حوضه ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر با افزایش قابلیت دسترسی به اطلاعات رقومی و کارآیی تحلیل های کامپیوتری، سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، نقش به سزایی را در مدل سازی هیدرولوژیکی و هیدرولیکی ایفا می نماید. نرم افزار ( (WMSاز جمله نرم افزارهای جدیدی است که به پهنه بندی سیلاب می پردازد. دراین تحقیق بخشی از رودخانه گلاز که از داخل شهر اشنویه عبور می کند ودارای پتانسیل سیل خیزی نسبتا بالایی بوده و خسارات زیادی بر زیر ساخت های شهری وارد کرده است، انتخاب، و هدف اصلی این تحقیق مطالعه پتانسیل و پهنه بندی سیل در منطقه فوق است. به منظور برآورد سیل، با توجه به موجود بودن ایستگاه هیدرومتری و داده های تاریخی حداکثر سیل لحظه ای، از توزیع های آماری نرمال، لوگ نرمال دو پارامتری، لاگ نرمال سه پارامتری، لاگ پیرسن تیپ  III و گامبل استفاده و به منظور تعیین توزیع برتر از تست PPCC استفاده شد. برای پهنه بندی عمق سیل، پس از آن که پروفیل سطح آب به وسیله­ مدل HEC-RAS و به ازای دوره برگشت های ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ سال محاسبه شد، نتایج به نرم افزار WMS وارد شد که منجر به تولید نقشه های پهنه بندی سیل در طول مسیر آن در شهر شد. نهایتا نقشه های پهنه بندی خطرات سیلاب با تعریف تابع خطر، در محدوده شهر تهیه شد. نتایج نشان داد که رودخانه گلاز در محدوده شهر اشنویه، به دلیل مدیریت های ناصحیح و غیر اصولی، مقطع اصلی خود را از دست داده و بیش تر به یک کانال تبدیل شده است و مقطع این رودخانه قابلیت عبور سیلاب های با دوره برگشت ۲۵ سال به بالا را ندارد.  به همین منظور خسارات ناشی از سیل در این شهر در دوره برگشت های بالا، غیر قابل جبران خواهد بود. با توجه به این نقشه ها، مواضع پر خطر در شهر قابل تفکیک و شناسایی بوده و می توانند در خصوص برنامه ریزی های شهری اولویت بندی شوند.

اطلاعات رقومی, برآورد سیلاب, تحلیل کامپیوتری, سامانه اطلاعات جغرافیایی, سامانه های پیش بینی