احمد جهانگیری - گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز،
حسین محمودی نیا - گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز،

توده نفوذی گاودل در شمال باختری ایران و شمال خاوری پهنه ارومیه-دختر، در بخشی از پهنه قره داغ (ارسباران)- ارمنستان جنوبی جای دارد. ترکیب توده نفوذی این منطقه بیشتر گرانودیوریت، مونزونیت و مونزودیوریت، همراه با دایک گرانودیوریتی است. نمونه‎های بررسی شده بیشتر دارای بافت گرانولار با کانی‎های اصلی پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار، آمفیبول ± کوارتز ± کلینوپیروکسن هستند. از دیدگاه زمین‎شیمیایی، این توده دارای SiO۲ در گستره ۱/۵۹-۸/۶۷ درصد وزنی، Al۲O۳ برابر با ۰۹/۱۴-۳/۱۸ درصد وزنی، Sr بالا (۱۱۵- ۱۸/۵۰۷ ppm)، نسبت های بالای Sr/Y (۹۲/۳۲ - ۴۸/۸۳) و La/Yb (۶۴/۱۴ – ۴۷/۸۷) و مقدارهای کم Y (ppm ۰۵/۱۲ – ۳/۱۶) است که نشان دهنده ویژگی های آداکیتی این توده های نفوذی هستند. الگوی جدایش یافته REE، فراوانی کم HREE و Y چه بسا در پی دارابودن گارنت یا آمفیبول در پسمانده جامد این ماگمای آداکیتی روی داده است. مقدارهای بالای Sr، بهنجاری منفی عناصری مانند Ti، Ta و Nb می تواند نشان دهنده نبود پلاژیوکلاز و بودن اکسیدهای آهن و تیتانیم در تفاله بجامانده ذوب و یا پیامد جدایش فازهای بلورین مانند تیتانومگنتیت و آمفیبول (برپایه شواهد کانی‎شناسی) باشد. ماگماتیسم آداکیتی در این منطقه و شمال باختری ایران در پی فرایندهای گسیختگی صفحه اقیانوسی فرورو و ذوب بخشی این صفحه همراه با رسوب های روی آن و آغشتگی ماگما با مواد پوسته ای هنگام بالاآمدن ماگما روی داده است.

گرانودیوریت, مونزونیت, آداکیت, آداکیت های HSA, گسیختگی صفحه فرورو, گاودل, ایران