عادل دحیماوی - کارشناس ارشد آبیاری وزهکشی-سازمان آب و برق خوزستان
حمید بقایی - مدیریت طرحهای مشارکت مردمی سازمان آب و برق خوزستان
عبدالحسین دلفی - مدیر دفتر مشارکت در توسعه - سازمان آب و برق خوزستان
دلال مدحج - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوسنگرد

اجرای طرحهای آبیاری وزهکشی گام بزرگی درجهت حل مسائل آب کشاورزی کشورمی باشد.این امردرصورتیکه با مشارکت بهره برداران صورت گیرد، می تواند علاوه برکاهش بارمالی دولت، تصدی گری دولت در بخش آب را کاهش داده وبه مرور زمان مدیریت حفظ، نگهداری وبهره برداری ازمنابع آب را به خود مردم واگذارنماید.اجرای طرحهای آبیاری وزهکشی، مستلزم هزینه های بالایی است درحالیکه به دلیل پایین بودن سطح درآمد کشاورزان ومحدودیت توان مالی دولت، اجرای این طرحها تقریباً غیرعملی است.بنابراین تحقق این امرنیازبه تأمین منابع مالی برای اجرای طرحها که عمدتاً‌درمناطق روستایی است،می باشد.بدیهی است که دراین زمینه تشریک مساعی وروح تعاون وهمکاری میان دولت و بهره برداران می تواند مشکل گشا باشد. همواره تلفیق امکانات سازمان یافته مردمی ودستگاههای اجرائی تحول آفرین بوده وضامن شکل گیری پروژه های عمرانی بخصوص در بخش آب می باشد.تجارب اندوخته بلندمدت مشارکت مردم درسیستم استحصال وانتقال آب درانهارسنتی وبهره برداری مشترک ازقنوات درکشورما،وکشورهای آسیایی واروپایی بیانگراین حقیقت می باشد که نقش مشارکتهای مردمی تاچه اندازه مؤثر وسازنده است.سرمایه گذاری مردم ومشارکت درامراحداث شبکه ها باعث می شودسرمایه گذاران درتمامی مراحل طرح ونیزبهره برداری ، حفظ ونگهداری ونهایتاً ‌مدیریت شبکه،متعهدانه واردعمل شوندکه این امردربهره وری مطلوب ازامکانات موجود ضرورت دارد.بهرحال مشارکت مردم در هر برنامه ای که مربوط به توسعه روستاها است،اهمیت اساسی داردفرآیند مشارکت در احداث شبکه های آبیاری وزهکشی،از سال 1374 توسط سازمان آب وبرق خوزستان بر اساس بهره گیری از اعتبارات مصوب تبصره76،ماده106 و بند ط ماده 17 قوانین برنامه های دوم،سوم وچهارم توسعه اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران،با مشارکت کشاورزان محدوده طرحها به اجرا گذاشته شد.با به اجرا رفتن بیش از 12 طرح آبیاری و زهکشی مشارکت مردمی با سطحی بالغ بر63000 هکتار در اراضی زراعی استان خوزستان،متاسفانه مشکلات فنی بجا مانده از دوران اجرا،موجب عدم رضایت بسیاری از کشاورزان گردیده است بطوریکه تعدادزیادی از این طرحها بواسطه عدم اجرای شبکه های 3 و4 ،تامین آب بخش زیادی از اراضی مستعد و آبخور شبکه ها ،عملا امکانپذیر نمی باشد.این موضوع در ا طرحهای اجرا شده در شهرستان دشت آزادگان،نسبت به جاهای دیگر،بیشتر به چشم می خورد. این تحقیق درمحدوده طرحهای آبیاری وزهکشی سازمان آب وبرق خوزستان که توسط مدیریت طرحهای مشارکت مردمی وبا مشارکت بهره برداران مناطق احمد آباد ،کوت،حمودی،ابو حمیظه و جلالیه دشت آزادگان به اجرا رفته، صورت گرفت. این بررسی یک تحقیق پیمایشی وتطبیقی است که درآن به مقایسه متغیرهای موثر برمشارکت در پنج طرح انتخابی ودر دو ناحیه عمرانی شهرستان دشت آزادگان می پردازدنتایج تحقیق مشخص می نماید که عدم بازپرداخت اعتبارات اخذ شده از سوی بهره برداران به اجرای ناقص شبکه ها و عدم به زیر کشت بردن تمام سطوح مزارع ارتباط مستقیم دارد.همچنین عدم وجود راهبردهای حمایتی مشخص از تشکلهای مردمی ایجاد شده در محدوده شبکه ها در مدیریت آبیاری طرحها اثرات منفی در بین بهره برداران ایجاد نموده است

آسیب شناسی- مشارکت- بهره برداران – شبکه های آبیاری وزهکشی