نوید قویم - کارشناسی ارشد، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، ایران
نجمه اعتمادسعید - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
مهدی نجفی - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان

حوضه ی ماهنشان یکی از زیرحوضه های هم زمان با تکتونیک نئوژن ایران مرکزی است. رسوبات این حوضه شامل حدود ۴ کیلومتر نهشته های سازند سرخ بالایی به سن میوسن است که تلفیقی از الگوهای رشدی و جنبش نمک را در خود ثبت کرده اند. به منظور دستیابی به تکامل خاستگاهی رسوبات شمال این حوضه، برش حصار، از ترکیب داده های دورسنجی، برداشت های میدانی و نیز پتروگرافی و آنالیز مودال ماسه سنگ ها استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ماسه سنگ ها، سدآرنایت های (Q۴۶F۱۰Rf۴۴) ریز تا متوسط دانه ای هستند که به طور غالب از سنگ های سیلیسی آواری ریز دانه، دگرگونی، کربناته، چرتی و آتشفشانی آندزیتی رخنمون یافته در یک جایگاه تکتونیکی برخوردی (Qm۳۴F۱۰Lt۵۶ و Qt۴۹F۱۰L۴۱) منشا گرفته اند. ترکیب داده های خاستگاهی و نیز جهت جریان دیرینه ی به سمت شمال شرق، نشان می دهد که رسوبات بیشتر از سنگ های پی سنگی کمپلکس تکاب و سازند قم واقع در جنوب غرب حوضه ی ماهنشان تامین شده اند. عدم تغییر خاستگاه رسوبات در طول برش مورد مطالعه نشان می دهد که کوتاه شدگی ناحیه ای و بالا آمدن سنگ های مادر پیش از نهشت سازند سرخ بالایی (میوسن) آغاز شده و طی نهشت این سازند نیز ادامه داشته است. این نتیجه گیری با سن پیشنهادی رخنمون کمپلکس تکاب طی زمان الیگوسن منطبق است.

حوضه ماهنشان, هم زمان با تکتونیک, سازند سرخ بالایی, خاستگاه, کمپلکس تکاب