مریم جنابیان - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari.
همت اله پیردشتی - Agronomy Department, Genetics and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari.
یاسر یعقوبیان - Khouzestan Ramin Agriculture and Natural Resources University, Ahvaz.

به منظور بررسی اثر تنش سرما و شدت تابش بر پارامترهای فلورسانس کلروفیل و امکان به کارگیری این روش برای ارزیابی اثر شدت تابش بر تحمل به سرما در گیاه سویا آزمایشی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل اجرا گردید. دو رقم ۰۳۲ و BP سویا در گلخانه و در شرایط مطلوب رشدی کشت شده و پس از سه هفته، به مدت ۱۲ روز تحت تیمارهای دمایی (۵ و ۲۸ درجه سانتی گراد) و تابشی (۲۰۰۰ و ۸۰۰۰ لوکس) قرار گرفت و سپس پارامترهای فلورسانس کلروفیل اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تنش سرما در هر دو تیمار تابشی موجب کاهش فلورسانس متغیر (Fv)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و کارایی کوانتومی فتوشیمیایی موثر فتوسیستم II [Y(II)] شد در حالی که کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم شده فتوسیستم II [Y(NPQ)]، کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم نشده فتوسیستم II [Y(NO)] و خاموشی غیر فتوشیمیایی (NPQ) را افزایش داد که میزان این تغییرات در شدت تابش ۸۰۰۰ نسبت به ۲۰۰۰ لوکس بیشتر بود. کاهش Fv/Fm و افزایش NPQ تحت تنش سرما در رقم ۰۳۲ نسبت به BP بیشتر بود. همچنین در این رقم نسبت بیشتری از Y(II) کاهش یافته توسط Y(NPQ) جایگزین شده و از افزایش بیشتر Y(NO) اجتناب شد. تنش سرما در هر دو سطح تابشی موجب خسارت به سیستم فتوشیمیایی و فتوسنتزی در بوته های سویا شد که میزان این خسارت در شدت تابش زیاد شدیدتر بود. در شرایط تنش سرمایی رقم ۰۳۲ نسبت بیشتری از انرژی مازاد خود را از طریق خاموشی غیر فتوشیمیایی و همچنین فعالیت چرخه گزانتوفیل منحرف نموده و نسبت به رقم BP متحملتر بود. بنابراین می توان رقم ۰۳۲ را به عنوان رقم متحمل تر در مقایسه با رقم BP نسبت به تنش سرما بویژه در مناطق با شدت تابش بالا معرفی کرد.

Chlorophyll fluorescence, Cold stress, Light intensity, Soybean, تنش سرما, سویا, شدت نور, فلورسانس کلروفیل