الهام ابراهیمی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
نغمه مبرقعی دینان - دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

تو سعه زیر ساخت های جاده ای این پتان سیل را دارد که منجر به تغییرات قابل توجهی در کاربری ارا ضی شود. اینتغییرات پتانسیل تکهتکه کردن زیستگاه و از بین بردن اکوسیستم را دارند. تاثیر تحولات جاده ای بر تنوع زیستی درهنگام برنامه ریزی های کلان برای زیرساخت های جاده ای به یکی از موضوعات اصلی محیط زیست تبدیل شده است. ازطرفی دیگر زیرساخت های حمل و نقل یک کشور، ستون اصلی رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی آن کشور محسوبمی شود. ایران نیز به عنوان یک کشور در حال تو سعه از این قاعده مستثنی نیست، اما جایگاه برنامه ریزی راهبردیمحیط زیست (SEA) برای تو سعه زیر ساخت های جاده ای در ایران تعریف نشده و در اغلب مواقع به ارزیابی اثرات محیط زیست (EIA) بسنده می شود.در این پژوهش سعی بر آن است تا با بررسی میزان تداخل مناطق چهار گانه با نقشه بزرگراه های در حال توسعهکشور، وضعیت توجه به ملاحظات محیط زیستی در طرح های کلان توسعه راه ها در کشور بررسی شود. تهیه و مسافتآنها از هر یک مناطق چهارگانه حفاظتی تعیین شد. مطالعه حاضر در واقع بخشی از فرایند SEA است که لزوم اجرای آن پیش از طراحی شبکه توسعه راه های کشور ضروری بوده است ولیکن با توجه به عدم اجرای این فرآیند، در این مطالعه به فرایند SEA بعنوان حلقه مفقوده در طرح جامع توسعه راه های کشور از منظر مدیریت زیستگاه ها و مناطق حفاظت شده پرداخته شده است.نتایج این مطالعه نشان می دهد ۴ پارک ملی، ۶ پناهگاه حیات وحش و ۱۴ منطقه حفاظت شده با بزرگراه های در حالتوسعه کشور به طور مستقیم تداخل دارند. آثار طبیعی-ملی به دلیل اینکه اغلب فضای چند بعدی را اشغال نمی کنندو متمرکز بر یک نقطه هستند با بزرگراه ها تداخلی ندارند. همچنین مناطق حفاظت شده در استان های کرمان و فارسبیشترین آسیب پذیری را نسبت به توسعه بزرگره ها دارند.

برنامه ریزی راهبردی، طرح جامع توسعه بزرگراه ها، ایران، مناطق حفاظت شده