احسان قاسمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران و بهره برداری جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
سیدعطااله حسینی - استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

جنگل یکی از مهمترین و با ارزشترین منابع طبیعی تجدیدشونده است، که در چند سال اخیر با توجه به افزایش جمعیت واحساس نیاز به این عرصه طبیعی، روزبهروز به اهمیت آن افزوده شده و نقش حیاتی خود را بیش از پیش آشکار میکند. جاده هاو دیگر ساختارهای خطی از مهمترین نمونههای فعالیتهای بشری به شمار میروند و تشخیص داده میشود که مهمترین اثراتمحیطی را بر زیستگاه های طبیعی و اکوسیستم های جهان داشته باشند. منطقه مورد مطالعه، طول ۱۰ کیلومتر از جاده جنگلیاصلی یک طرفه شن ریزی شده در بخش پاتم، جنگل آموزشی پژوهشی دانشگاه تهران واقع در هفت کیلومتری شهر نوشهر است. بهمنظور بررسی تاثیرات جادههای جنگلی بر قطر برابر سینه، ترکیب، پراکنش درختان حاشیهای، اقدام به آماربرداری به روش صددرصد، در کلاسه های شیب دامنه صفر تا ۲۰، ۲۰ تا ۴۰ و بیشتر از ۴۰ درصد در قالب ترانسکت هایی به عرض ۲۵ متر و طول ۸۰ متر در دو طرف جاده جنگلی، با تعداد تکرار لازم برای هر کلاسه شیب دامنه صورت گرفت. فرضیات توصیفی به وسیله آمارتوصیفی بررسی شدند و در نهایت برای تجزیه واریانس و مقایسه میانگین از نرم افزاز SPSS استفاده گردید. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه به غیر از یک مورد، به طور کلی ترکیب تعداد گونه ها در بالادست و پایین دست جاده در فواصل صفر تا ۴۰متر و ۴۰ تا ۸۰ متر و شیب های دامنه ذکر شده تفاوت معناداری مشاهده نشد. تنوع گونه ای با فاصله از جاده به سمت داخل تودهکاهش می یابد. همچنین تعداد در هکتار پایه های درختی در دامنه های با شیب صفر تا ۲۰ درصد در دو طرف جاده و در فواصلذکر شده تعداد برابری داشته اند. در دامنه هایی با شیب ۲۰ تا ۴۰ درصد و بیشتر از ۴۰ درصد، با افزایش فاصله از جاده تعداد درهکتار کاهش پیدا می کند. از لحاظ قطر برابر سینه درختان با افزایش فاصله از جاده در تمامی دامنه های مورد مطالعه با شیب هایمتفاوت، با افزایش فاصله از جاده در دو طرف جاده، افزایش قطر درختان موجود مشاهده شد.

شیب دامنه، حاشیه جاده، جنگل خیرود نوشهر