سجاد جلالی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل. سیستان و بلوچستان. ایران
مصطفی درویش نیا - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
ناصر پنجه که - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل. سیستان و بلوچستان. ایران
سمیرا پاکباز - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

پژمردگی فوزاریومی گوجهفرنگی از مهم ترین و شایعترین بیماریهای گوجهفرنگی در مناطق زیر کشت این گیاه در سراسر جهان میباشد. کنترل بیولوژیک بیماری­های گیاهی با استفاده از میکروارگانیسم­های غیر بیماری زا توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب نموده است. از موفقترین و پرکاربردترین میکروارگانیسمهایی که باعث جلوگیری از خسارت قارچها در گیاهان میشوند، گونههای مختلف جنسTrichoderma  میباشند. در این تحقیق اثر دو جدایه Trichoderma harzianum و Trichoderma virens و سم بیولوژیک Trichomax-HV علیه Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­فرنگی در آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. فعالیت آنتاگونیستی این جدایه­ها علیه این بیمارگر در آزمایشگاه به روش کشت متقابل مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی اثر این جدایه­های آنتاگونیست در گلخانه، ابتدا مایه تلقیح قارچ بیمارگر به یک سوم تحتانی خاک گلدانها افزوده شد و به محض انتقال دادن گیاهچهها به گلدان، آنتاگونیستهای قارچی به گلدان­ها اضافه شد و پس از ۶۰ روز برهمکنش بین بیمارگر و آنتاگونیست، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسیهای آزمایشگاهی نشان داد که T. harzianum به میزان ۹.۴۸ درصد، Trichomax-HV به میزان ۶.۴۵ درصد و T. virens به میزان ۲۲.۳۶ درصد از رشد بیمارگر (در مقایسه با شاهد) جلوگیری کردند و باعث کلونیزه کردن پرگنههای بیمارگر شدند. عوامل آنتاگونیست در آزمایشهای گلخانهای موجب افزایش ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک اندام­های هوایی و ریشه در غیاب بیمارگر شدند. فقط T. harzianum در برهمکنش با بیمارگر باعث افزایش ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک اندام­های هوایی و ریشه نسبت به شاهد آلوده شد.

کنترل بیولوژیک, T. harzianum, T. virens