مهدی راستگو - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
قربانعلی اسدی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
عبدا... درپور سرخ سرایی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سلمان رحیمی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور ارزیابی تاثیر شاخص های رقابتی و کارایی کشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه­ای در شرایط تداخل علف­های هرز، آزمایشی به صورت فاکتوریل خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارها شامل الگوی کشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه­ای در دو سطح کشت مخلوط بین ردیفی و کشت مخلوط درون ردیفی و نسبت کشت مخلوط در پنج سطح شامل ۷۵: ۲۵، ۵۰: ۵۰، ۲۵: ۷۵ و کشت خالص دو گیاه پنبه و چغندر علوفه ای به عنوان عامل اصلی و تداخل علف های هرز در دو سطح شامل وجین و عدم وجین تمام فصل علف هرز به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر الگوی کشت مخلوط و برهمکنش الگوی کشت و نسبت های کاشت مخلوط پنبه–چغندر علوفه ای بر تراکم و وزن خشک کل علف های هرز معنی دار نبود، اما اثر نسبت های مختلف کشت مخلوط پنبه–چغندر علوفه ای بر وزن خشک کل علف­های هرز معنی دار بود. در نسبت کشت ۲۵: ۷۵ از پنبه-چغندر علوفه­ای، وزن خشک علف­های هرز پایین­تر از سایر نسبت های اختلاط بود. در شرایط تداخل و یا عدم تداخل علف­های هرز، حداقل ۵۰ درصد کاهش در عملکرد وش پنبه و ۸۳ درصد کاهش در عملکرد ریشه چغندر علوفه ای در شرایط کشت مخلوط، در مقایسه با کشت خالص هر یک از گیاهان مشاهده شد. دو شاخص نسبت برابری زمین و کاهش عملکرد واقعی نشان دهنده برتری کشت خالص پنبه نسبت به کشت مخلوط بود، ولی شاخص مجموع ارزش نسبی بیان کننده برتری کشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه ای نسبت به کشت خالص پنبه بود. به طوری که کاشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه­ای با نسبت ۷۵:۲۵ موجب شد در شرایط حضور و عدم حضور علف هرز مجموع ارزش نسبی به ترتیب ۵/۲ و ۶/۸ برابر کشت خالص پنبه افزایش یابد. شاخص­های رقابتی شامل ضریب ازدحام نسبی، نسبت رقابت و شاخص غالبیت نشان دادند که چغندر علوفه­ای نسبت به پنبه از قدرت رقابتی بالاتری برخوردار بود. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که کشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه­ای به صورت جانشینی، فقط از نظر یکی از شاخص های ارزیابی کشت مخلوط (مجموع ارزش نسبی) مناسب بود و درمجموع قابل توصیه نیست. 

سری های جانشینی, عملکرد وش, مجموع ارزش نسبی