لیلی فتحیان - دانشجوی دکترای پترولوژی دانشگاه بوهلی سینا همدان
فرهاد آلیانی - دانشگاه بوعلی همدان
علی اکبر بهاری فر - گروه زمین شناسی، بخش علوم پایه، دانشگاه پیام نور تهران
محمد حسین زرین کوب - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند

توده های گرانیتوئیدی غرب زنجان با سن پرکامبرین در شمال غربی زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده اند. بر اساس مشاهدات صحرایی و مطالعات میکروسکوپی توده های مورد مطالعه از گرانودیوریت ، مونزوگرانیت و تونالیت- ترونجمیت تشکیل شده اند. تونالیت- ترونجمیت ها ،از نوع I با ماهیت کالک آلکالن و پرآلومین (سن ۱۳±۵۷۶ میلیون سال) هستند که بر اساس مطالعات ایزوتوپی Sr-Nd ( ۸۷Sr/۸۶Sr و ɛNd اولیه، به ترتیب با مقادیر۰.۷۱۰۵۴۴و -۷.۰۱ )، و ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب، حاصل ذوب پوسته آمفیبولیتی هستند که خود از ذوب پوسته مافیک ضخیم شده یا بازالت های زیر صفحه ای (در ناحیه پایداری پلاژیوکلاز) در اعماق و فشار پایین در کمان های حاشیه فعال قاره ای تشکیل شده اند. مونزوگرانیت های مورد مطالعه، از نوع S با ماهیت پرآلومین و کالک آلکالن هستند که در محدوده برخوردی قرار می گیرند. این سنگ ها از ذوب سنگهای پوسته ای (با خاستگاه سنگهای پلیتی غنی از پلاژیوکلاز) تشکیل شده اند. گرانودیوریت ها از نوع I با ماهیت کالک آلکالن و پرآلومین ضعیف(سن ۲۷± ۵۴۸ میلیون سال) هستند که بر اساس مطالعات ایزوتوپی (نسبت ۸۷Sr/۸۶Sr بالای ۰.۷۰۵و مقادیر منفی ɛNd) و داده های ژئوشیمیایی، حاصل ذوب بخشی پروتولیت پوسته قاره ای زیرین- میانی در نتیجه ضخیم شدگی و کوتاه شدگی ناشی از برخورد قاره- قاره می باشند. با توجه به موقعیت جغرافیایی توده های گرانیتوئیدی ماهنشان و سن واحدهای تشکیل دهنده آنها به نظر می رسد که این سنگ ها روی حاشیه فعال قاره ای ناشی از همگرایی ایران مرکزی و البرز- آذربایجان با صفحه عربی در طول پرکامبرین شکل گرفته باشند.

گرانودیوریت, تونالیت- ترونجمیت, پوسته زیرین, ایزوتوپ Sr-Nd, زنجان