محمدحسن کاظم‎زاده - دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
عباس صادقی - استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محمدحسین آدابی - استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
هرمز قلاوند - دکترا، شرکت ملی نفت، تهران، ایران

به منظور مطالعات بایواستراتیگرافی، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند کلات بر روی ناودیس شیخ (شمال خاور بجنورد) چهار برش چینه شناسی شامل شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه زو و زیارت انتخاب و نمونه برداری شده است. ضخامت سازند کلات در برش های شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه زو و زیارت به ترتیب ۲۵، ۱۶، ۲۵ و ۵ متر و لیتولوژی آن به طور عمده از سنگ‎آهک های قهوه ای تا زرد رنگ تشکیل شده است. دلیل تغییر ضخامت در برش های مورد مطالعه ممکن است عوامل زمین ساختی، فرونشست حوضه و یا نرخ متفاوت رسوب گذاری باشد. در برش های شیخ شمالی و قلعه زو لایه ای کنگلومرایی و در برش زیارت لایه ای ماسه سنگی در قاعده سازند کلات شناسایی شد. در مطالعات بایواستراتیگرافی ضمن تشخیص ۱۵ گونه متعلق به ۲۳ جنس از روزن برها، یک زون زیستی تحت عنوان Siderolites calcitrapoides-Sirtina orbitoidiformis assemblagezone شناسایی شد. سن سازند کلات در تمامی برش های مطالعه شده بر اساس زون زیستی فوق و فسیل های موجود در آن، مائستریشتین تعیین شد. مطالعات پتروگرافی سازند کلات منجر به شناسایی ۲ رخساره آواری و ۸ رخساره کربناته شد که در چهار زیرمحیط جزرومدی، لاگون محصور و نیمه محصور، سدی و دریای باز ته نشست شده اند. با توجه به رخساره های شناسایی شده و روند تدریجی آنها، حضور گسترده رخساره‎های سدی و فقدان رسوبات حاصل از جریان های توربیدایتی مانند رسوبات ریزشی و لغزشی و فقدان ریف ها می‎توان گفت که رسوب‎گذاری سازند کلات در محیط کربناته رمپ با شیب کم رخ داده است. همچنین بر اساس تغییرات عمودی رخساره ها و شناسایی محیط های رسوبی، یک سکانس رسوبی رده سوم تشخیص داده شد. این سکانس رسوبی عمدتا از رخساره های محیط سدی غنی از بایوکلاست، اینتراکلاست، روزن بر کف زی، اکینویید، رودیست (هیپوریت) و دوکفه ای تشکیل شده است. حداکثر پیشروی سطح آب دریا توسط رخساره دریای باز غنی از اکینویید مشخص می شود.

بایواستراتیگرافی, محیط رسوبی, چینه‎نگاری سکانسی, سازند کلات, ناودیس شیخ, بجنورد