قاسم نباتیان - بخش زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مجید قادری - بخش زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مریم هنرمند - دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران

مجموعه نفوذی طارم در شمال خاور زنجان و با راستای شمال باختر- جنوب خاور در پهنه البرز- آذربایجان جای دارد. توده های نفوذی طارم با سن ائوسن بالایی شامل توده زنجان (کوارتزمونزودیوریت)، ذاکر (کوارتزمونزونیت)، مروارید (مونزوگرانیت تا سینوگرانیت) و کوه تبر (میکروکوارتزدیوریت پورفیری) هستند که به داخل واحدهای آتشفشانی و آذرآواری سازند کرج نفوذ کرده اند. تجزیه ریزکاو الکترونی کانی های پلاژیوکلاز، ارتوز، پیروکسن و کلریت بیانگر کلسیک تر بودن مرکز بلورهای پلاژیوکلاز نسبت به حاشیه آنها و منطقه بندی نرمال در این کانی ها است. در واحدهای آذرین منطقه طارم، پیروکسن ها از نوع پیروکسن های آهن- منیزیم- کلسیم دار بوده، شامل کلینوپیروکسن و به مقدار کم ارتوپیروکسن هستند. ترکیب این پیروکسن ها دیوپسید و اوژیت است. کلریت ها منیزیم دار بوده، از نوع پیکنوکلریت، دیابانتیت و تالک کلریت هستند. ترکیب شیمیایی پیروکسن ها، بیانگر تبلور آنها از یک ماگمای ساب آلکالن است که در یک محیط فرورانش تشکیل شده است. فشارسنجی کلینوپیروکسن های توده کوارتزمونزودیوریت طارم بیانگر تبلور این کانی در فشارهای کمتر از ۵ کیلوبار است. دماسنجی با استفاده از ترکیب پیروکسن ها نیز بیانگر دمای تشکیل کلینوپیروکسن های توده های کوارتزمونزودیوریت در ۸۵۰-۷۰۰ درجه سانتیگراد، کوارتزمونزونیت در ۷۰۰-۶۰۰ درجه سانتیگراد، و میکروکوارتزدیوریت پورفیری در ۹۰۰-۸۰۰ درجه سانتیگراد است. دماسنجی پلاژیوکلازها نیز بیانگر دمای ۵۵۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی گراد برای تبلور پلاژیوکلازها در توده های آذرین طارم است.

پیروکسن, مجموعه نفوذی طارم, پهنه البرز- آذربایجان, طارم, زنجان