حکیمه کشکولی - کارشناس ارشد گروه حقوق جزا ، واحد رامهرمز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، رامهرمز، ایران
رحیم سیاح - استادیار گروه معارف ، دانشکده نفت اهواز ، دانشگاه صنعت نفت اهواز ، ایران
مهدی کیان مهر - استاد مدعو گروه حقوق ، دانشگاه اندیمشک ، دانشگاه آزاد اسلامی ، اندیمشک ، ایران

تبیین معتوه و کاربردشناسی آن در اصطلاح فقهی و زمینه سازی تعیین ماهیت کردن عته در معیت مفاهیمی همچون جنه ازموضوعات مهم نسبت دهی مسئولیت جزایی در حقوق موضوعه ایران میباشد. اما وجود اندیشه ها و تفکرات مختلف در ارتباط با موضوع معتوه سبب ایجاد تلقی متفاوت در این زمینه شده است. ملاحظه ی ظاهرگرا و ارزیابی روایات موجود و تحلیل کلام فقها و کشف رابطه ی"معتوه" با "مجنون" بیانگر تفاضل مفهوم و تطابق احکام میباشد. افزون براین، در فقه و حقوق ایران، تنقیح مناط احکام فقهی در موضوعات با احکام مشابه راهکاری جهت یکسان سازی موضوعات و رفع خلاءهای موجود در رویه قضایی است؛ با تصور ناروا بودن به کارگیری قیاس در تفسیر فقهی، کاربست آن در حقوق لزوما، ناموجه نیست؛ لذا در ارتباط با تنقیح مناط معتوه در انگاره اثبات یا انکار«درحکم مجنون»به نظر می رسد که نظریه درحکم بودن مجنون برای معتوه میتواند تئوری صوابی باشد. این حاصل، مسبب برابری احکام و زایل شدن افتراق در رسیدگی قضایی میشود. لذا محقق با روش توصیفی- تحلیلی در صدد است تا با نگرشگری تمهیداتی به مفهوم "معتوه"، افتراق شناختی معتوه با مفاهیم مشابه و چاره جویی از طریق تبیین تنقیح مناط معتوه به "در حکم مجنون" عدم تجانس در احکام مجنون و معتوه را زایل و با تبیین مبادی تصوری این کاوش، گزارشی برای استکشاف نظریه فایده انگاری"درحکم مجنون" با نقد یکسان انگاری منطق فقه و حقوق در قانونگرایی از طریق پیشنهادهای قابل پیگیری ارائه نماید.

عته، معتوه، جنون، در حکم مجنون