حسین کوهستانی - عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان
میر علی اصغر مختاری - عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

رخداد معدنی تشویر در ۷۵ کیلومتری شمال خاور زنجان و در زیرپهنه طارم-هشتجین قرار دارد. کانه زایی به صورت رگه-رگچه های سیلیسی کانه دار درون توف ها و گدازه های آندزیتی ائوسن (معادل سازند کرج) رخ داده است. کالکوسیت، کالکوپیریت و گالن، کانه های فلزی و کوارتز، کلسیت و کلریت کانی های باطله در تشویر هستند. بافت کانه ها و مواد باطله شامل رگه-رگچه ای، برشی، دانه پراکنده، جانشینی، بازماندی، گل کلمی، قشرگون، دندان سگی و پرمانند است. چهار مرحله کانه زایی در تشویر قابل تشخیص است. این مراحل با ته نشست کوارتز- کالکوسیت- کالکوپیریت- گالن در رگه ها و سیمان گرمابی برش ها (مرحله اول) آغاز و با رگچه های منفرد و دسته رگچه های نیمه موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله دوم)، بافت رگه-رگچه ای و شکافه پرکن کلسیت (مرحله سوم) و کلریت (مرحله چهارم) ادامه می یابد. دگرسانی گرمابی شامل بخش های سیلیسی، آرژیلی، کربناتی و کلریتی می باشد. در خارج از پهنه های کانه دار، دگرسانی از نوع پروپلیتی است. شباهت الگوی بهنجارشده عناصر کمیاب خاکی در رگه های کانه دار و سنگ های میزبان بیانگر ارتباط زایشی آن ها است. غنی شدگی عناصر کانه ساز (Ag, Cu, Pb, Zn) در بخش های کانه دار بیانگر شسته شدن عناصر از سنگ های میزبان به درون بخش های کانه دار می باشد. ویژگی های رخداد معدنی تشویر با کانسارهای اپی ترمال فلزات پایه (نقره) نوع سولفیداسیون حدواسط قابل مقایسه است. کانه زایی در منطقه تشویر و دیگر کانه زایی های اپی ترمال در زیرپهنه طارم- هشتجین محصول فعالیت های گرمابی مرتبط با فعالیت های ماگمایی ائوسن پایانی بوده و توسط ساختارهای گسلی کنترل می شوند. از این رو، بررسی واحدهای آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی دگرسان شده ائوسن به ویژه در نزدیکی توده های گرانیتوئیدی و ساختارهای گسلی، از نظر اکتشاف کانه زایی های اپی ترمال در زیرپهنه طارم- هشتجین حائز اهمیت هستند.

کانه زایی اپی ترمال فلزات پایه, سولفیداسیون حدواسط, تشویر, زنجان, طارم- هشتجین