لیلا مقیمی - عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه پیام گلپایگان، اصفهان، ایران
نگار رشیدی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه پیام گلپایگان، اصفهان، ایران

در دوره معاصر روش های مختلفی برای تحلیل فضای معماری به کار گرفته شده است. روش اسپیس سینتکس که در فارسی به «نحو فضا» ترجمه شده است، قرابت موضوعی و مفهومی به شیوه ی دسته بندی واژه ها در ادبیات دارد که آن را نحو می نامند. مطابق نظریه ی چیدمان فضایی، ترتیب قرارگیری فضاها در کنار یکدیگر، تاثیری مستقیم بر نحوه ی استفاده از فضاها دارد. روش اسپیس سینتکس، بیشتر در حوزه ی شهرسازی به کار گرفته می شود، اما از آنجا که شهر از بناهای داخلش جدا نیست، در این مقاله از این روش در حوزه ی معماری بهره گرفته شده است. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی نوشته شده و پس از توضیح چگونه خواندن و ترسیم نمودار توجیهی، با توجه به روابط، چیدمان فضایی برای طراحی خانه ها تنظیم شده است. جامعه آماری شامل خانه های شهر کاشان به نام طباطبایی ها است که در نیمه ی دوم سده ۱۳ هجری بنا شده اند و با روش استدلال استنتاجی، به نحو فضایی آن ها پرداخته شده است. اهمیت انجام این پژوهش، شناسایی ارزش های روابط اجتماعی و تاثیر آن ها در طراحی معماری است و هدف نهایی، اثبات وجود رابطه میان فضاهای خانه در نیمه دوم سده ۱۳ بر اساس روابط اجتماعی است. بررسی نمودارها نشانگر تراکم نظام گردشی در فضاها هستند. در این مقاله، نظام گردشی ارتباطی و مدول پنهان خانه در آن دوره به دست می آید.

روابط اجتماعی، شهر کاشان، خانه های سنتی-مدرن، معماری، نحو فضا.