پیمان قدمی - استاد
ثریا زارع - دانشجو کارشناسی ارشد

کاربرد تناسب ها به دلیل ایجاد زیبایی بصری در هنرهای تجسمی و معماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تقریبا همه آثار هنری بر اساس نوعی تناسب به وجود آمده اند. این پژوهش با مطالعه در معماری، هندسه و تناسبات موجود، تالشی می باشد برای رمزگشایی اثر و پیدا کردن هدف و منظور واقعی خالق آن در پاسخ دهی به این فرضیه که اشراف معمار به علم هندسه و استفاده خالقانه از آن تبدیل مفهوم به فضا و فرم را در فرآیند طراحی تسهیل می کند و فرسایش مفهوم را در این روند به حداقل می رساند. حاصل چنین فرآیندی، نوعی معماری است که به دور از برداشت های سلیقه ای، به لحاظ نظم و تناسبات قابل درک است. هندسه یکی از بنیان های هنر و معماری سنتی ایران است که در سراسر آثار فاخر به جای مانده از گذشته، میتوان نمودهایی از آن را مشاهده کرد. یکی از جالب ترین ویژگی های هندسی بسیاری از بناهای تاریخی، وجود تناسبات طلائی در آن ها است. اما بسیاری از بناهای تاریخی موجود در کشورمان تاکنون به لحاظ این نوع از هندسه مورد بررسی دقیق قرار نگرفته اند. بر این اساس ابتدا پس از تعاریفی از مفهوم هندسه، نقش و تاثیر آن در شکل گیری خانه های سنتی شهر تبریز با انتخاب ۲۰ بنای ثبت شده در میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی به تفکیک ادوار مختلف تاریخی (اوایل، اواسط، اواخر قاجار و اوایل پهلوی) به عنوان جامعه آماری پژوهش به تحلیل و بررسی هندسه در این بناها پرداخته ایم. نتایج حاصل از پژوهش که از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی و به روش توصیفی- تحلیلی به دست آمده. چرا که معمار ایرانی همیشه بر زیبایی تاکید داشته و ایرانیان سعی کرده اند در ابعاد ساختمان تناسباتی را به کار گیرند که علاوه بر بهره گیری از هندسه و تناسبات زرین ایرانی، از اصول تناسبات طلائی فیبوناتچی نیز پیروی کند.

هندسه، تناسبات طلایی، معماری، خانه های سنتی