محسن دهقانی تفتی - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران
غلامحسین معماریان - استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران(نویسنده مسئول)/ نشانی: تهران، نارمک، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده معماری و شهرسازی/ نمابر: ۷۲۴۰۵۴۰ / Email: memarian@iust.ac.ir
فرهنگ مظفر - دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران
محمدرضا شمس اردکانی - استاد گروه داروسازی، دانشکده داروسازی دانشگاه تهران

هدف: نوشتار حاضر به دنبال تطبیق و تبیین مبانی مزاجی بر پایه نظریات نوین شخصیت شناسی، به منظور بازخوانی مفهوم مزاج روان بود. روش: تحقیق حاضر به روش تطبیقی و استدلالی، مفهوم مزاجها را در حالت تطبیقی با علوم نوین در روانشناسی شخصیت، تبیین و بازخوانی کرده است. یافته ها: در بازخوانی انجام شده، مزاج روان بر اساس قوای انگیزشی انسان در برابر محرکهای محیطی از دو جنبه باعثه(تحریک و برانگیختگی) و فاعله(حرکت یا پاسخ)، در طیفی از ابرصفت اثرگذاری و ابرصفت اثرپذیری تعریف شد؛ گرمی- سردی مزاج بیشتر از جنبه فاعله، طیفی از تمایل به ترکیب اطلاعات نو در نظام روانشناسی و درگیرشدن با فرصتهایی جدید را نشان داد و خشکی- رطوبت مزاج بیشتر از جنبه باعثه، گنجایش متفاوت در پذیرش از محرکهای محیط را ایجاد میکند. نتیجه گیری: مفهوم مزاج روان از جنبه بنیادی می تواند مقدمه شکل گیری فرضیات جدید در تبیین مزاجها و سازوکارهای ژنتیکی، مغزی، شناختی و اعصابی در انسان باشد و از جنبه کاربردی نیز در ارزیابی زیبایی و ترجیحات محیطی با مبنایی حکمی و بومی استفاده شود.

مزاج جسم, مزاج روان, شخصیت, اثرگذاری, اثرپذیری