مجتبی یمانی - استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
حمید عمونیا - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تربیت مدرس
سمانه شریفی اسدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی

ناهمواری های سطح زمین شامل سیستمی از شکل های سطحی است که می توانند تشخیص، تفکیک و تعریف شوند و تحقیق در مورد این شکلها، تعریف و توضیح آنها جزء وظائف علمی است که بدان ژئومورفولوژی گفته می شود (یمانی، ۱۱: ۱۳۹۲) در ژئومورفولوژی اشکال چیزی جز ترکیبیاز سطوح نیستند؛ بنابراین یک ژئومورفولوژیست وقتی به چشم انداز های اراضی می نگرد، مجموعه ای از سطوح با ویژگی های متعدد را می بیند کهنسبیت های خاصی با یکدیگر تلفیق و ترکیب شده اند. در این بین هر سطح ویژگی هایی دارد که تندی و کندی وجه شیب، تحدب و تقعر آن، ازجمله ویژگی های قابل اندازه گیری آن محسوب می گردد (رامشت، ۱۱:۱۳۸۵). برجسته بینی عکس های زوج هوایی شرایط مطلوبی را فراهم می آورد تا بسیاری از پدیده های ژئومورفیک شناسایی شود. از این رو به کارگیری این روش در شناخت پدیده ها و رخساره های ارضی موثر است. ازویژگی های دیگر بهره وری از این روش، امکان اندازه گیری پاره ای از شاخص های رقومی است. عکس های زوج هوایی در اغلب موارد در تشخیص لایههای زمین شناسی، جهت شیب لایه ها، جنس لایه ها، پدیده های گسلی، پوشش گیاهی و محاسبه درصد آن، تحلیل آبراهه ها و قلل، فازهایفرسایشی و غیره می توانند ما را یاری دهند؛ ضمن آنکه اگر عکس های گرفته شده در دو بازه زمانی متفاوت برداشت شده باشند به عنوان اسنادتاریخی در تبیین نحوه تغییرات ارضی بسیار مفید و موثر خواهند بود (رامشت، ۹۴:۱۳۸۵). همچنین عکس های هوایی ابزار کارآمدی برای مشاهده غیر مستقیم سطح زمین برای ترسیم نقشه های ژئومورفولوژی به شمار می روند. این عکسها نه تنها دید عمودی نسبت به عوارض سطح زمین فراهممی آورند بلکه دید برجسته بینی و قدرت تفکیک بسیار خوبی نیز دارند (قدرت تفکیک حدود ۲۰ تا ۳۰ زوج خط در هر میلی متر). این ویژگیموجب می شود که با وجود تصاویر ماهواره ای متفاوت، عکس های هوایی جایگاه خود را در زمینه های کاربردی مذکور همچنان حفظ کنند (یمانی، ۵۴:۹۲۰).