حمیدرضا یوسفی - کارشناس - ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی
فرامرز حسن پور - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل

کاربندی یک نظام ساختمانی شاخص با الگویی مختص به خود در معماری سنتی ایران است، کهمحققان مختلف یا آن را سازهای باربر و گاه عنصری تزیینی بشمار آورده اند که اینموضوع باعث عدم انسجام در تعریف آن شده است. از سویی دیگر تاق های آجری که به منظورپوشش سقف ها در معماری سنتی ایران بکار رفته اند یکی از مهمترین اصولی است که شیوههای اجرا و رفتارهای سازه ای مختلفی دارند. بنابراین به منظور تحلیل رفتارهایسازه ای آن پژوهشی که در آن از روش مری استفاده شده بود مورد بررسی قرارگرفت که در آن به قانون ۳/۱ میانی سطح مقطع، رفتار منحنی های فونی کولار و قطعه بندییک تاق و راستای منحنی فشاری تاق اشاره می کند، که با آگاهی از آنها می توان به نحوهشکست و موقعیت اسیب های ترک در تاق پی برد و از این طریق باتوجه به انالیز عددی بهمیزان عکس العملی که در حین مرمت لازم است مداخله گردد نیز اگاهی یافت. ازاین روشناخت رفتارهای سازهای یکی از مهمترین نکات در شناخت آسیب ها، فن ساخت و نحوهچگونگی رفتار متقابل مرمتگر و یا معمار با آنها است. به همین دلیل در این تحلیل سعیشده است تا به شیوه توصیفی تحلیلی و گردآوری منابع و روش کتابخانه ای به صورتمروری به بازتعریف و بازشناسی در مفهوم کاربندی و رفتارهای سازه ای تاق به تحلیلیمختصر و دقیقی از آن رسید.

کاربندی، تاق، سازه سنتی، معماری سنتی