وحیده هدایتی - گروه زیست فناوری مولکولی گیاهی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران
امیر موسوی - گروه زیست فناوری مولکولی گیاهی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران
فیامتا آلاگنا - موسسه تحقیقات علوم زیستی و منابع زیستی (CNR-IBBR)، پروجا، ایتالیا
ساوریو پاندولفی - موسسه تحقیقات علوم زیستی و منابع زیستی (CNR-IBBR)، پروجا، ایتالیا
خدیجه رضوی - گروه زیست فناوری مولکولی گیاهی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران
لوسیانا بالدونی - موسسه تحقیقات علوم زیستی و منابع زیستی (CNR-IBBR)، پروجا، ایتالیا
سید مهدی حسینی مزینانی - گروه زیست فناوری مولکولی گیاهی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران

زیتون (Olea europaea L.) از مهم ترین محصولات حوزه مدیترانه است که صرفا با قلمه تکثیر می شود. اگرچه ظرفیت ریشه دهی پایین در برخی از ارقام کارآیی تکثیر غیرجنسی زیتون را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد اما رشد ریشه های نابجا مرحله کلیدی در تکثیر رویشی این گیاه است. ژن ناقل برون شارش اکسین ۱ (AUX۱) نقش کلیدی را در تشکیل ریشه جانبی در بسیاری از گونه های گیاه ایفا می کند. این ژن صدور IAA از برگ های تازه نمویافته به پریموردیای ریشه جانبی را تحریک می کند. همولوگ پیش فرض این ژن در زیتون با روش طراحی آغازگر چندحالتی از مناطق حفاظت شده رونوشت های AUX۱ در گیاهان دیگر جداسازی شد. توالی رونوشت و آمینو اسید این ژن در ریشه (OeAUX۱R) و انتهای قلمه (OeAUX۱B) با هم تفاوت داشت. احتمالا این چندشکلی ها می تواند مربوط به نقش کلیدی ژن در بافت های مختلف باشد. به منظور بررسی حالت های بیانی این ژن، آزمایش PCR در زمان واقعی روی قلمه های جمع آوری شده طی ریشه دهی از ژنوتیپ هایی با توان ریشه دهی بالا و پایین انجام شد. همچنین، بیان ژن در بافت های مختلف زیتون نیز بررسی گردید. نتایج مقدماتی نشان داد که بیان ژن های OeAUX۱R و OeAUX۱B در انتهای قلمه و ریشه ژنوتیپ های با ریشه دهی بالا افزایش می یابد و پیشنهاد می شود که OeAUX۱ در ریشه دهی زیتون دخالت دارد. همچنین بررسی های بیوانفورماتیک نشان داد که ژن AUX۱ در زیتون دارای ۸ اگزون است که توالی آن طی تکامل گیاهان حفاظت شده است.

زیتون (Olea europaea L.), بیان ژن, ریشه دهی زیتون, ژن AUX۱