فائزه قناتی - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
آیت اله رضایی - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مهرداد بهمنش - گروه ژنتیک، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

این تحقیق، برای بررسی تاثیر متیل جاسمونات، امواج فراصوت و استخراج در جا (In situ) به صورت انفرادی و همزمان بر رشد، برخی از شاخص های فیزیولوژیک و تولید تاکسول در کشت سلولی فندق صورت گرفت. کشت سلولی از قطعات جداکشت دانه فندق روی محیط کشت جامد MS که دارای ۲،۴- دی کلروفنوکسی استیک اسید و بنزیل آدنین به ترتیب با غلظت های ۱ و ۵/۰ میلی گرم در لیتر بود، به دست آمد. متیل جاسمونات با غلظت µM ۱۰۰، امواج فراصوت با شدت ۴۰ کیلو هرتز و از حلال آلی دی بوتیل فتالات با غلظت ۱۰ درصد (v/v) جهت استخراج در جا استفاده شد. نتایج نشان داد که رشد سلولی و زنده مانی سلول ها تحت اثر تیمارها نسبت به شاهد کاهش یافت. مقدار پراکسید هیدروژن و پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی در سلول ها نسبت به شاهد تحت اثر تیمارها افزایش یافت. فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز تحت اثر تیمارها نسبت به شاهد افزایش یافت. کلیه تیمارها باعث افزایش تولید تاکسول شده، مقدار تاکسول برون سلولی نسبت به تاکسول درون سلولی بیشتر تحت تاثیر قرار گرفت. همچنین، کلیه تیمارها باعث افزایش آزاد سازی تاکسول و عملکرد ویژه نسبت به شاهد گردیدند. بیشترین تولید تاکسول، درصد آزادسازی و عملکرد ویژه تحت اثر کاربرد همزمان دی بوتیل فتالات و فراصوت به ترتیب به مقدار µg/L ۲۲/۳۲۸۹، ۳۹/۹۸ درصد و ۳۱/۲۶۴ میکروگرم بر گرم وزن خشک به دست آمد. دی بوتیل فتالات به صورت قابل توجهی باعث تقویت اثر دیگر عوامل، به ویژه در خصوص تولید تاکسول برون سلولی و تاکسول کل، آزادسازی تاکسول و عملکرد ویژه گردید.

فندق, کشت سلولی, تاکسول, استخراج در جا, متیل جاسمونات, امواج فراصوت