هانی اربابی - استادیار گروه مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده ی هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدحسین صبحیه - دانشیارگروه مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
حسن دانایی فرد - استاد گروه مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

به منظور دستیابی به عملکرد بالاتر در سازمان­ها، همسویی استراتژی با متغیرهای اقتضایی همانند ساختار، محیط و غیره ضروری است. پروژه­های صنعت پتروشیمی در کشور ایران، با تغییرات محیطی بسیاری از جمله تغییرات قیمت نفت، تغییرات قیمت ارز، تغییر قیمت خوراک و تحریم­ها مواجه هستند؛ بنابراین طبق نظریه اقتضایی حصول عملکرد بهتر در پروژه­ها در گرو توجه به متغیر محیط در تدوین استراتزی پروژه به عنوان یک سازمان موقتی است. لذا هدف پژوهش حاضر ارائه گونه­شناسی استراتژی پروژه براساس متغیر اقتضایی محیط در پروژه­های صنعت پتروشیمی ایران می­باشد. برای تحقق این هدف از رویکرد پژوهش کیفی استفاده شد، در مرحله اول پس از مرور ادبیات، الگوی اولیه پژوهش شکل­گرفت. برای اصلاح این الگو و گنجاندن جزئیات استراتژی پروژه در آن، مطالعه موردی چندگانه استفاده شد. با نمونه­گیری هدفمند ۱۰ پروژه از پروژه­های صنعت پتروشیمی انتخاب شدند. علاوه بر مصاحبه، گردآوری چند جانبه داده مشتمل بر بررسی اسناد نیز در دستور کار قرار گرفت. به منظور تحلیل داده، از تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. با توجه به انتخاب استراتژی­های کسب و کار مایلز و اسنو به عنوان مبنای استراتژی پروژه بنا به ماهیت آبشاری استراتژی، گونه­های استراتژی­ پروژه در یک ماتریس دو بعدی با ابعاد تغییرات محیطی بنیادین/تدریجی و کانون توجه خارج/داخل تعریف شدند. این گونه­ها با نتایج مصاحبه برای سطح پروژه بازتعریف شدند. یافته­های ما بر این دلالت دارند که محیط پروژه­ها متنوع است و لذا پروژه­ها، استراتژی­های متفاوتی می­طلبند و برای مدیریت پروژه با استراتژی­های مختلف، ویژگی­های کارآفرینانه، مهندسی و اداری متفاوتی مورد نیاز است.  

استراتژی پروژه, پویایی محیطی, صنعت پتروشیمی