سپهر صدیقی نژاد - دانشجوی دکترای زبان شناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
عباسعلی آهنگر - استاد زبان شناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
بهروز برجسته دلفروز - استادیار زبان های ایرانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
شهلا شریفی - دانشیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

مطالعه واژه­ بست به­عنوان عنصری وابسته و بینابین دو رده تکواژی «واژه مستقل» و «وند» که به­ طور هم زمان پاره­ای از ویژگی ­های مشترک هر دو رده را به نمایش می­گذارد، از دهه­های گذشته کانون توجه رهیافت­ های گوناگون زبان­شناسی و موضوع بررسی صاحب نظران در حوزه­ های مختلف زبانی بوده است. از آن میان، رده ­شناسان زبان نیز با تمرکز بر مشخصه­ های ممیز و نیز کشف و ارائه پارامترهای جهانی برای واژه­ بست­ ها، نقش بسزایی را در شناسایی، تحلیل و تبیین رفتارهای رده­ شناختی آنها ایفا نموده­اند و بدین سبب، گام­ های بسیار موثری را در پیشبرد مطالعات این واحد زبانی برداشته­ اند. نظر به جایگاه تعیین­ کننده و اهمیت غیرقابل انکار مطالعه گونه­ های زبانی کمتر کاویده در پژوهش­ های رده­شناختی، پژوهش حاضر درصدد است تا واژه­ بست ­های ضمیری در بشاگردی شمالی و جنوبی را بر اساس الگوی رده شناختی و پارامترهای جهانی آیخن­والد (۲۰۰۳) ارزیابی و تحلیل نموده و از این رهگذر، به تبیین نظری ماهیت، ویژگی­ ها، گرایش­ ها و رفتار رده ­شناختی آنها دست یابد. در این راستا، پیکره زبانی مورد نیاز پژوهش به ­صورت میدانی و به شیوه توزیع پرسشنامه، بازگردانی ساختارها و جملات هدفمند و نیز ضبط گفتار آزاد هشت گویشور (پنج مرد و سه زن) بومی، میانسال به بالا، بی­سواد و ساکن دائم در منطقه و در محیط طبیعی کاربرد زبان گردآوری، آوانویسی و تحلیل گردید. بر پایه فرضیه اولیه نگارندگان، ماهیت، گرایش­ها و رفتار عناصر مورد بررسی در بشاگردی، همسو با جهانی­ های پیشنهادی آیخن­والد (۲۰۰۳) برای واژه­ بست­هاست. یافته­ های پژوهش هم آشکارا نشان­دهنده آن است که ویژگی­های جهانی و گرایش­ها و رفتارهای رده­ شناختی واژه­ بست­ها نظیر آزادی در میزبان­گزینی، ناهم­ارزی با واژه واجی، هم­ارزی با واژه نحوی، وقوع پس از همه انواع وندها و برخورداری از انسجام واجی، واج­آرایی، ساختار زنجیری، آرایش نحوی، گستره نحوی و قواعد نحوی منحصربه­ فرد در واژه­ بست­های بشاگردی نیز با امکان ارائه تبیین­های نظری برای آن ویژگی­ ها و گرایش ­ها تبلور می­ یابد. از این رو، پارامترهای رده ­شناختی الگوی مورد استناد پژوهش، فرضیه نگارندگان و در نتیجه، واژه ­بست بودن همه عناصر مورد بررسی را تایید حداکثری می ­نماید.

بشاگردی, رده شناسی زبان, پارامتر رده شناختی, واژه بست های ضمیری, واژه, وند