رها سعادتی - دانشجو دکتری دانشکده هنر الزهرا (س)
منصور حسامی - دانشکده هنر دانشگاه الزهرا
اشرف السادات موسوی لر - دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا
رضا افهمی - گروه پژوهش هنر، دانشکده پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس تهران

گلیمی به روش پودپیچی و به صورت ذهنی توسط بانوان عشایر ، با نام محلی ورنی بافته می شود. با استفاده از این تکنیک بافت محصولات گوناگونی همچون خورجین، نمکدان و ... تولید می شود. ورنی های زیرانداز، به دلیل مقبولیت، تولید فراوانی نسبت به سایر محصولات خودمصرفی عشایر دارند. به دلیل ذهنی باف بودن این دستبافته ها، و با توجه به اینکه انسان برای درک محیط پیرامون خود همه پدیده ها، امور و مفاهیم را در ساختار تقابلی صورت بندی می کند، می توان از نظریه تقابل های دوگانه در تحلیل آن بهره برد. هدف مقاله، شناخت و تحلیل ساختار ورنی های معاصر دشت مغان است. در راستای پاسخ گویی به سوال چگونگی نمود تفکر دوگانه در این دستبافته، ساختار ورنی های زیرانداز با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس مهمترین نظریه ساختارگرایان یعنی تقابل های دوگانه انجام می شود. تصاویر ورنی ها که به صورت میدانی تهیه شده چهل و هفت نمونه است و در مطالعات پیشینه و مبانی نظری از داده های کتابخانه ای استفاده شده است. ورنی ها با کاربری زیرانداز، دارای طرح های سراسری، لچک ترنج، خشتی و ... اغلب به صورت ذهنی باف و در برخی موارد الگوباف هستند. از این میان طرح های ترنجی فراوانی بیشتری نسبت به سایر طرح ها دارند. تقابل های تجسمی موجود در این دستبافته را می توان در سه سطح ترکیب بندی، رنگ و نقشمایه ها مشاهده کرد که برخی از آنها عبارتند از: تقابل متن/ حاشیه، بازنمایی انتزاعی/ ناتورالیسم، نقوش عینی/ ذهنی و .... همچنین به تقابل های ذهنی بافنده نیز می توان به صورت ضمنی پی برد.

ورنی, نقش مایه, ساختارگرایان, تقابل های دوگانه