جواد شفیعی نیستانک - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
عباس روزبهانی - دانشیار گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
سید ابراهیم هاشمی گرم دره - استادیار گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

استفاده از فاضلاب تصفیه شده شهری یا همان پساب­های شهری به‎عنوان یکی از منابع آب نامتعارف می­تواند منبعی مستمر و قابل کنترل برای استفاده در کاربری­های مختلف باشد. اما در عین‎حال پساب خروجی تصفیه­خانه فاضلاب می­تواند حامل آلودگی­های شیمیایی و بیوشیمیایی باشد و متعاقبا محدوده تاثیرپذیر را با مخاطرات و ریسک­هایی مواجه کند. مفهوم تحلیل ریسک به پژوهشگران و مدیران پروژه­های استفاده از پساب کمک کرده تا به ارزیابی مخاطرات استفاده از آن در کاربری­های مختلف پرداخته تا پیش از وقوع اثرات جبران­ناپذیر بر محیط­زیست و سلامت انسان، اقدام مقتضی برای کاهش و یا مدیریت آن انجام دهند. در این تحقیق ساختارهای ریسک استفاده از پساب در کشاورزی، آبیاری فضای سبز، تغذیه مصنوعی با هدف تعادل­بخشی آبخوان و صنعت با درنظر گرفتن معیارهای محیط­زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فنی ایجاد شده و هم‎چنین کیفیت پساب ۲۷ تصفیه­خانه کشور مورد ارزیابی قرارگرفته است. برای محاسبه ریسک­ها، مخاطرات مختلف استفاده از پساب گردآوری و به‎صورت سلسله مراتبی بر روی معیارهای اصلی و ریسک کلی تاثیر می­گذارند. نتایج میانگین ریسک­های نهایی استفاده از پساب در ساختار کشاورزی، آبیاری فضای سبز، تغذیه مصنوعی با هدف تعادل­بخشی آبخوان و صنعت به‎ترتیب برابر با ۷/۲۹­%، ۲۴­%، ۳/۲۴­ % و ۲۶­% ارزیابی شده است. هم‎چنین شایان ذکر است علی‎رغم آن که ریسک محیط­زیستی استفاده از پساب در بیشتر تصفیه­خانه‎ها پایین است، اما ریسک اجتماعی آن بالا ارزیابی شده که می­توان دلیل آن‎را عدم اطمینان به کیفیت پساب و آگاهی پایین مردم منطقه عنوان کرد.

ارزیابی ریسک, استفاده از پساب شهری, فاضلاب تصفیه شده, مخاطرات