علیرضا اسدپور اردبیلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
اتابک فیضی - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

سدها جزو سازه هایی هستند که علیرغم اثرات محیط­زیستی عمدتا به منظور تامین آب و انرژی ساخته می شوند. شکست سد سبب ایجاد جریان عظیمی می شود که سیلاب در نواحی پایین دست را به دنبال دارد. به همین دلیل تعیین خصوصیات جریان شکست سد از جمله عمق جریان و سرعت انتشار موج از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش تاثیر هم زمان شکل هندسی مخزن در پلان و شیب دیواره کناری مخزن بر الگو و چگونگی حرکت موج سیلابی ناشی از شکست سد به صورت مدل سازی عددی سه بعدی با استفاده از نرم افزار Flow۳D انجام شد. بدین منظور از چهار شکل مختلف مخزن در پلان شامل مخزن عریض، ذوزنقه ای، L شکل و طویل با شیب های دیواره کناری ۳۰، ۴۵، ۶۰ و °۹۰ و با در نظر گرفتن بستر خشک پائین دست استفاده شد. نتایج حاصل از مدل سازی سه بعدی عددی بیانگر این بود که در تمامی مخازن موردمطالعه با کاهش شیب کناری دیواره مخزن، نوسانات سطح آب به دلیل تشکیل دو موج منفی که بر روی شیب دیواره مخازن گسترش یافته و در محل خط مرکزی مخازن به هم رسیده، افزایش یافته است. همچنین تاثیر شکل هندسی مخازن عریض و ذوزنقه ای بر روی خصوصیات جریان ناشی از شکست سد، بیشتر از تاثیر کاهش شیب دیواره کناری این مخازن بوده است. درحالی که در مخازن طویل و L شکل، کاهش شیب دیواره کناری این مخازن تاثیر فراوانی بر روی خصوصیات جریان ناشی از شکست سد دارد.

شکست سد, مدل سازی سه بعدی, هندسه مخزن, شیب دیواره کناری مخزن